Turska glumica Tuba Bujukustun tumači srpsku princezu Maru Branković u seriji "Rise of Empires: Ottoman".
Istorijska dokumentarna drama "Uspon Otomanske imperije" osvjetljava lik i delo srpske princeze Mare Branković, kćerke despota Đurđa Brankovića.
U ovom TV ostvarenju u prvoj sezoni se prikazuje osvajanje Konstantinopolja od strane Mehmeda II Osvajača, dok u drugom dijelu ove serije se prikazuje borba turskog sultana protiv Vlada Cepeša, a pored glavnog junaka, kog tumači mladi glumac Džem Igit Uzumoglu, jedna od glavnih uloga dodjeljena je pripadnici srpske vladarske porodice, a rola je povjerena glumici Tubi Bujukustun.
Mehmed II jedan je od najpoznatijih i najuticajnijih vojskovođa i vladara u istoriji muslimanskog, ali i čitavog svijeta. Smatra se da je jedan od ključnih sultana koje je Osmansko carstvo imalo.
Oživljavanje "jedne od glavnih ličnosti 15. vijeka"
Mara Branković u istoriji je ostala upamćena kao druga srpska princeza koja je bila udata za turskog sultana. Prva je bila princeza Olivera Lazarević, kćerka kneza Lazara i kneginje Milice. Mara je bila venčana za sultana Murata II. Nakon njegove smrti ona je ključna ličnost u donošenju političkih i privatnih odluka svog pastorka Mehmeda II.
"Mehmed je imao problema sa ocem. Mara ga je zasigurno uzela pod svoje, uvijek ju je zvao majko", reči su Mariosa Filipidesa, jednog od istoričara, koji svojim izlaganjem prati ovu dokumentarnu dramu. Ovaj profesor emeritus sa Katedre za klasiku na Univerzitetu u Masačusets u Amherstu još naglašava:
"Mara Branković jedna je od glavnih ličnosti 15. veka. Mehmed II ju je izuzetno poštovao. Bila je ključna. Posvuda je imala veze. Bila je u kontaktu sa vladarskim porodicama iz Konstantinopolja, vladarskim porodicama iz Srbije i imala je puno kontakata na Zapadu. Bila je poveznica između slovenskog sveta, grčkog, osmanskog i zapadnog svijeta", zaključuje on.
"Uprkos tome što se nakon Muratove smrti mogla povući, Mara Branković postala je vrlo važna savjetnica na Mehmedovom dvoru - naglašava još jedan od govornika ovo Tv ostvarenja, Majkl Talbot, profesor osmanske istorije na londonskog Univerzitetu u Griniču.
Srbi u popularnoj turskoj seriji
Tuba Bujukustun koja tumači srpsku princezu u jednoj od epizoda zapjevaće čak i na srpskom jeziku čuvenu izvornu pesmu "Gusta mi magla padnala".
Poslušajte:
U seriji "Uspon Otomanske imperije" gledaoci imaju priliku i da vide još poznatih Srba tog vremena. Radnja se u nekoliko navrata smješta u Smederevo, gdje stoluje i djeluje despot Đurađ Branković. Mehmedu II će tokom osvajanja Konstantinopolja pomoći srpski rudari, a u drugoj sezoni, u borbi protiv Vlada Cepeša Drakule, sultanu će pomagati Adni Mahmud-paša Abogović (Anđelović) koji je bio je turski državnik, vojskovođa, pesnik, mecena i veliki vezir. Takođe, publika je u prilici da u nekoliko scena vidi srpskog pisca i janičara, Konstantina Mihailovića, autora "Janičarovih uspomena".
Ko je bila Mara Branković?
Mara Branković bila je ćerka despota Đurađa Brankovića i jedna od žena turskog sultana Murata II. Različiti izvori navode drugačije godine rođenja srpske princeze, stoga se ne za sa sigurnošću u kom trenutku između 1412. i 1418. godine se to desilo u Vučitrnu.
Podaci o najranijim godinama njenog života su jako šturi, i sem narodnog predanja koje kazuje da je manastir Devič dobio ime u znak zahvalnosti njenog oca - koji je bio i ktitor - za ozdravljenje ćerke djevice od teške bolesti, sve ostalo je predmet nagađanja.
Mnogo precizniji podaci o njenom životu su zabilježeni po stupanju despota Đurađa na presto 1427. godine. On se tada našao u nezavidnoj situaciji, a kako bi obezbjedio mir morao je da održava dobre odnose i sa Turcima, ali i sa Ugarima. Kako bi to postigao rešio je da ćerku Katarinu uda za grofa Ulriha Celjskog, dok je Mari ugovorio brak sa sultanom Muratom II.
Istorijski izvori beleže da je despot još 1433. godine sklopio dogovor oko miraza koji je obećao sultanu predavši mu dio teritorije. Međutim, on je svoju ćerku na dvor u Jedrene poslao tek nakon dvije godine, kada ga je despotica Irina na to nagovorila. Pored teritorija, on je prema navodima nekih istoričara morao da da miraz od 600.000 dukata, dok mu je zauzvrat garantovan mir.
Zajedno sa svojom braćom Grgurom i Stefanom 4. septembra 1435. godine, Mara je iz Smedereva otišla u harem. U narednim mjesecima organizovano je venčanje po muslimanskim običajima kada je Mara postala sultanova žena, dok je Grguru dozvoljeno da se vrati u Srbiju, a Stefan je zadržan kao talac.
Uvažavana princeza
Sultan je prema procjenama, bio 13 do 16 godina stariji od Mare. Izvori njihov odnos opisuju kao skladan, barem u dijelu koji se tiče poštovanja njenih želja. Zabilježeno je da je sultan cijenio njeno mišljenje i da je smatrao veoma obrazovanom. Zbog toga je nakon nekog vremena stekla ugled na dvoru. Istoričari sugerišu da je ona imala određene priviliegije, kao i da je ostala verna svojoj hišćanskoj vjeri. Jedna od anegdota spominje kako se zarekla da se više neće udavati ako se izvuče iz nevjerničkog ropstva. Tokom vremena je postala posrednik između svog oca i supruga.
Međutim, stvari su se velikom brzinom zakomplikovale nakon smrti ugarskog kralja Žigmunda. Murat je molio Maru da nagovori oca da prekine odnose sa Ugarima, kako bi on mogao neometano da krene u pohod kroz Srbiju. Kako Đurađ nije hteo da usliši molbe, skoro cijela Srbija je 1439. godine pala pod tursku vlast. A Murat je riješio da mu se osveti preko njegove djece.
Godine 1441. naredio je da se Grgur i Stefan oslijepe, a u celu priču je bila upletena i Mara. Ona nije uspjela da ih spasi, ali prema nekim izvorima, sultan je u jednom trenutku želio da usliši njenu molbu i naredio je da se kazna ne izvrši. Prema navodima, glasnik je zakasnio, a dželat koji je požurio sa izvršenjem je takođe kažnjen na isti način.
Voljena maćeha Mehmeda II Osvajača
Zajedničke djece sa sultanom nije imala, ali je ostalo zabeleženo kako je bila neka vrsta učitelja i dadilje Muratovom sinu kog je dobio sa robinjom grčkog porijekla Mehmedu II Osvajaču. Zato ne čude redovi napisani u "Karlovačkom rodoslovu" prema kom je car Mehmed poštovao Maru kao rođenu majku, otuda je u pomenutoj seriji naziva "majko Maro".
Poslije Muratove smrti, 1451. godine, Mehmed je dopustio maćehi da se vrati u Srbiju, darujući je njenim mirazom, oblastima Toplice i Dubočice. Ubrzo po povratku ona je dobila i bračnu ponudu od vizantijskog cara Konstantina XI Paleologa, koju je odbila i ostala verna datom obećanju da se više neće udavati.
Njen boravak u Srbiji nije bio dugog vijeka jer se ubrzo posvađala sa prougarski nastrojenim bratom despotom Lazarom, nakon čega je potražila utočište kod svog posinka. On je darovao imanjem i okolnim selima u blizini Sera - odakle je mogla da ubira prihode, a koje se nalazilo na putu koji je iz Srbije vodio na Svetu goru. Okrenula se crkvi, a ostalo je zabilježeno da je bila i veliki ktitor. Njeno imanje je bilo utočište za mnoge hrišćane, kao i za njenu sestru Katarinu koja joj se pridružila nakon smrti supruga i zajedno sa njom postala posrednik između Istoka i Zapada u diplomatskim krugovima.
Smatrana je zaštitnicom Hilandara, ali i manastira svetog Pavla koji je njen otac darivao. Sve do 14. septembra 1487. godine kada je umrla, a njeno tijelo sahranjeno u manastiru Bogorodice Ikoifinise u Kosinici.
Pogledajte trejler za seriju:
(Srbija Danas/ MONDO)