Početak rušenja zgrade nekadašnjeg bioskopa ''Kozara'' u centru Banjaluke prošle nedjelje obustavila je gradska inspekcija zbog toga što objekat ima azbestni krov koji zahtijeva posebno uklanjanje i odlaganje.
Nakon današnjeg sastanka stanovnika naselja gdje se nalazila ''Kozara'' u Gradskoj upravi, rečeno je da je od jutros više gradskih službi zaduženo da obave vanrednu inspekciju stanja na gradilištu, "povodom informacija o brojnim nedostacima, od nepropisnog zbrinjavanja azbestog prekrivača nekadašnjeg kina do ugrožavanja zdravlja stanara okolnih zgrada."
Stanari već ranije naveli da su i sami godinama unazad tražili da se ukloni opasni krov, a to nije jedina takva zgrada u Banjaluci (npr. naselja ''Lorka'' i ''Pentagon''). Azbestni krovovi i materijali nalaze se na različitim lokacijama u gradu, ali i širom RS i BiH jer su neko vrijeme bili standardan materijal u gradnji.
Zašto je azbest opasan?
Ljiljana Vukić, profesorka na Tehnološkom fakultetu Univerziteta u Banjaluci iz oblasti ekološkog inženjerstva, rekla je za Mondo da azbest pripada grupi minerala silikata koji je prisutan u prirodi, ali da može da bude jako opasan kada se koristi kao građevinski materijal.
"Tada u vazduh isijavaju sitna azbestna vlakna koja su u manjoj količini bezopasna. Međutim, onaj ko je kontinuirano izložen većim koncetracijama može da dođe do ozbiljnog uticaja na raspiratorne organe prvenstveno na pluća jer se radi o kancerogenoj materiji. Najveća opasnost dolazi prilikom rušenja objekata čiji dijelovi sadrže azbestne komponente jer je tada najveća koncentracija kancerogene prašine", rekla nam je Vukićeva.
Prema riječima naše sagovornice, azbest je ranije jako bio prisutan u komponentama prilikom gradnje, dok ga novija saznanja eliminišu.
"Najveća opasnost dolazi od starih zgrada. Zato se prilikom rušenja takvih objekata mora sprovoditi stručana kontrola, a materijal odložiti na deponiju opasnog otpada kojeg mi u Republici Srpskoj nažalost nemamo", podvukla je profesorka Vukić.
Postepena zabrana od kraja osamdesetih
Azbest se šezdesetih godina prošlog vijeka koristio u građevinarstvu i tada se nije smatrao štetnim, pa se nisu ni sprovodila istraživanja o njegovom eventualnom lošem uticaju na zdravlje. Sredinom osamdesetih njegova upotreba postepeno je počela da se zabranjuje.
Azbestni vlaknasti materijali korišćeni su zbog velike otpornosti, male provodljivosti toplote, kao i otpornosti na hemijske supstance. Takva kombinacija svojstava nije pronađena ni u jednom drugom materijalu, zbog čega se masovno upotrebljavao.
U Srbiji se nalazio najveći rudnik azbesta u Evropi, a azbest je značajno korišćen u građevinarstvu i vodovodnim cijevima.
Mediji su ranije pisali da je u Belim Vodama, kraj Beograda, postojalo je takozvano azbestno naselje, u kome je više od 20 zgrada izgrađeno šezdesetih godina, a povećani nivo azbesta otkriven je devedesetih godina jer su vlasnici tvrdili da je učestalost raka bila veća od prosjeka, pa je naselje preseljeno. Donijeta je odluka da se poruše zgrade, a preduzimane su mjere protiv širenja azbestnih vlakana. Takođe je mjerena koncentracija azbesta u vazduhu.