Sezona krpelja je od aprila pa do kasne jeseni, a najžedniji su u maju i junu
Krpelji su sitni insekti koji žive na livadama, u žbunju i na drveću. Ne kreću se puno, prehodaju svega nekoliko metara tokom života. Spavaju zimski san i bude se u proljeće kada temperatura zraka naraste preko 15 °C.
Sezona krpelja je od aprila pa do kasne jeseni, a najžedniji su u maju i junu. Većina ih nije zarazna. Krpelj kod ljudi se može pronaći na područjima gdje je koža vlažnija i mekana (koža trbuha, prepona, pazuha i iza uveta).
Koje bolesti prenose krpelji?
U našem podneblju riječ je o dvije bolesti, krpeljni meningoencefalitis i lajmska borelioza (Lyme borrelioza). Obe su ozbiljne bolesti, ali vjerovatnoća da se zarazite je mala, piše Kreni zdravo.
Prvi simptomi krpeljnog meningoencefalitisa su nespecifični i slični simptomima gripe, a uključuju:
- povišenu temperaturu,
- slabost,
- gubitak apetita,
- bol u mišićima,
- glavobolju,
- mučninu i povraćanje.
Dok će većina zaraženih osjetiti ove prve simptome, drugu fazu bolesti osjetiće samo oko 20 – 30 odsto pacijenata. U toj fazi virus se širi po centralnom nervnom sistemu i uzrokuje jače simptome poput zbunjenosti, pospanosti, osjetljivosti na svjetlo, senzornih poremećaja, problema s motorikom, ukočenosti udova.
U najtežim slučajevima može doći do gubitka snage u mišićima ruku i nogu, paralize, dvostrukog vida, pogoršanja govora i sluha, pa čak i do kome.
Blaži oblici krpeljnog meningoencefalitisa prilično su česti. Međutim, simptomi se često pogrešno pripisuju gripi.
Ne postoji specifično liječenje; bolest je potrebno preležati, a ako dođe do druge faze bolesti i širenja spektra simptoma, potrebna je hospitalizacija. Simptomi se mogu ublažiti antiupalnim lijekovima.
Srećom, danas je dostupna i vakcina protiv krpeljnog meningoencefalitisa koje se preporučuje osobama koje su češće izložene ubodima krpelja, kao što su šumari i šumski radnici, vojnici, lovci, planinari itd. Vakcina se prima u tri doze, a zaštita traje oko 3 – 4 godine.
Do zaraze lajmskom boreliozom dolazi prvenstveno putem krpelja, komaraca i obada.
Do zaraze može doći i putem transfuzije, seksualnog kontakta ili tokom trudnoće. Infekcija lajmskom boreliozom može biti fatalna, ako se prenese s majke na dijete.
Prvi simptom koji se pojavljuje je karakterističan osip, iako ga ponekad bolesnici ne primijete. Lajmska borelioza je podmukla infekcija. Mjesecima pa i godinama kasnije mogu se pojaviti neurološki, srčani ili zglobni poremećaji, kao i niz drugih simptoma koji nalikuju krpeljnom meningoencefalitisu.
Prema podacima Klinike za infektivne bolesti “Dr. Fran Mihaljević”, od svih ugriza krpelja, tek pet odsto nosi virus lajmske borelioze. Osobe zaražene virusom na mjestu uboda razviće karakterističan osip koji se često pripisuje ujedu pauka ili neke druge bube.
Oko 14 odsto zaraženih virusom razvije drugu fazu bolesti, i to od nekoliko sedmica do nekoliko mjeseci nakon zaraze. Simptomi druge faze bolesti, prema podacima Referentnog centra za lajmsku boreliozu i infektivne bolesti, uključuju:
- vrtoglavicu,
- nesvjesticu,
- povišenu temperaturu,
- aritmiju,
- tremor ruku i nogu,
- artritis,
- kroničan umor,
- apneju,
- encefalitis,
- ataksiju, itd.
Većina oblika lajmske borelioze dobro reaguje na tretman antibioticima, posebno u ranom stadijumu bolesti. Kod bolesnika kod kojih je bolest zašla u teži stadijum, ljekar propisuje liječenje u zavisnosti od pojedinačnog slučaju.
Kako izvaditi krpelja?
Nekada su nas učili da prvo namažemo mjesto gdje je krpelj kako bi se on ugušio i onda da ga izvadimo. Danas znamo da krpelj koji se guši ispušta pljuvačku i time se znatno povećava vjerovatnoća zaraze. Krpelja treba izvaditi živog.
Jako je važno da mjesto gdje je krpelj ne mažete kremom, uljem i sličnim sredstvima.
Kako da djelujemo preventivno?
Krpelj traži mjesto za ubod šest sati, zatim sat do dva buši kožu i tek tada će počne da sisa krv. Da bismo se zarazili potrebno je najmanje 10 sati sisanja. Ako ste primijetili krpelja na sebi, treba ga što prije izvaditi.
- Izbjegavajte hodanje po žbunju, među grmljem, izbjegavajte dodirivati golim tijelom ili odjećom drveća i biljke
- Nosite dugu odjeću
- Nanesite gel ili sprej protiv insekata na izložene dijelove kože
- Poslije svakog boravka u prirodi dobro pregledajte tijelo i odjeću
Što ako je krpelj bio duže od 10 sati na tijelu?
Javite se ljekaru i razmislite o vakcinaciji. Ukoliko krpelja pronađete na psu ili mački, ista tehnika važi i za njih. Vodite računa da su djeca najranjiviji plijen krpelja, jer su niži, koža im je nježna i lakše se probije, a postoji mogućnost da ga dijete slučajno otkine. Zato budite posebno oprezni kada vodite vaše mališane u prirodu!
(MONDO)