Većina čovječanstva dočekuje Novu godinu u noći između 31. decembra i 1. januara, ali ovaj praznik ne slavi se svuda istog dana, a ni na isti način.
Dok je za nas uobičajeno da proslavljamo Novu godinu u ponoć 31. decembra, "razni narodi granicu obilježavanja protežu od decembra do maja. U našim krajevima običaj kićenja jelke nije bio poznat sve do sredine 19. vijeka", ispričala je za "Politiku" direktor Etnografskog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti, dr Dragana Radojičić.
"On se intenzivnije prihvata početkom 20. vijeka, sa germanskim uticajima i to u Vojvodini, gdje je njemačko stanovništvo običaj kićenja jelki kao simbola Nove godine preuzelo od Rusa".
"Nova godina simboliše obnavljanje života, a koreni sežu u daleku prošlost. Nema čvrstih dokaza, ali se pretpostavlja da se prelazak iz stare u novu kalendarsku godinu obilježava unazad 4.000 godina. Najranije zabilježena proslava Nove godine odigrala se u Mesopotamiji i to sredinom maja", objasnila je dr Radojičić.
U srednjem vijeku Nova godina se nije slavila u Evropi, jer se smatralo da je njeno obilježavanje antihrišćanskog karaktera i pagansko. U gregorijanskom kalendaru 1582. godine uvodi se proslavljanje Nove godine, što prihvataju gotovo odmah katoličke države.
"Datum početka nove godine je varirao u različitim kulturama i u različitim istorijskim epohama. Ipak, on je gotovo uvijek bio povezan sa nekim prirodnim kretanjima – od kretanja nebeskih tijela, zvijezda i planeta (u Egiptu), do praćenja smjena godišnjih doba, koje su opet bile u vezi sa položajem sunca. Egipćani su staru godinu ispraćali 15. juna, a Rimljani 21. aprila, a u različitim krajevima hrišćanske Evrope datumi su išli od 25. decembra do, preko 25. marta, do 1. septembra. Nekada se kao početak nove godine uzimao dan Vaskrsa, a nekada, kao na primjer u Napulju, dan Blagovesti", rekla je iz SANU dr Aleksandra Pavićević za "Politiku".
U Rusiji je kao početak Nove godine slavljen 1. septembar sve do 1700. godine. Uvođenjem u službenu upotrebu gregorijanskog kalendara, Jugoslavija je 1. januar kao početak Nove godine ustanovila 1919, što je značajno uticalo na izmjene u običajnom životu srpskog stanovništva, jer se ono do tada rukovodilo julijanskim kalendarom, objasnila je dr Pavićević.
Osim što se Nova godina u svijetu ne slavi u isto vrijeme, u različitim narodima, ona se obilježava na različite načine.
"Dio njemačke tradicije je danas raširen širom Evrope. Nijemci obožavaju novogodišnji vatromet, a gradski trgovi su ukrašeni novogodišnjim ukrasima, slatkim i slanim đakonijama na tezgama, uz ciku i viku veselog stanovništva. Za dvanaest mjeseci sreće Španci vijekovima u ponoć jedu 12 zrna grožđa. Brazilci dočekuju Novu godinu obučeni u bijelo, kao simbol sreće. Na čuvenoj plaži Kopakabana u ponoć se preskače sedam talasa, pale svijeće u pjesak i baca cvijeće u more. Crvene trake na vratima simbolizuju sreću i veselje Kinezima", rekla je dr Radojičić.
Duga je istorija i jelke – novogodišnjeg simbola, kao i Božičnog drvceta i badnjaka.
"Zeleno drvo, simbol vegetacije i novog doba koje treba da nastupi i donese svaku sreću i napredak, u evropskoj kulturi datira iz prethrišćanskog perioda. Stablo, kao drvo čuvar, sa svetim simbolima i značenjima, poznato je starim Slovenima, kao i germanskim plemenima", ispričala je dr Radojičić.
"Smatra se da utemeljitelju protestantizma Martinu Luteru treba zahvaliti što je kićenje jelke postalo lijep i veseo običaj, a mala okićena jelka opisana u ljetopisu bermenskog ceha iz 1570. godine, bila je ukrašena orasima, perecima i papirnim drvećem", dodala je dr Radojičić.
(MONDO, foto: Guliver/Getty/Thinkstock)