Ova ulica u Beogradu ima bogatu istoriju, gotovo 2.000 godina, mijenjala je nazive kako se grad širio a danas ne postoji osoba koja ne zna gdje se nalazi. Početkom 21. vijeka dobija naziv koji ima i danas - Bulevar kralja Aleksandra.
Bulevar kralja Aleksandra nije samo najduža ulica u Beogradu, već i najstariji aktivni put, koji seže u prošlost dugu 2.000 godina. Rimljani, osmanski karavani, trgovci, putnici, vojske - svi su prolazili baš tuda. Danas kroz njega žure na posao, u školu, na tramvaj, a u vrijeme kada je na ušću Save u Dunav bio rimski kastrum (tvrđava), ovdje je prolazio čuveni Via militaris - put koji je povezivao Singidunum i Carigrad.
Ovaj put je bio od strateškog interesa i u osmansko doba. Poslije mira u Hadrijanopolju 1828, smatrao se neutralnim zemljištem, dostupnim svim prolaznicima. Polazeći iz beogradske varoši kroz Stambol kapiju, išao je preko današnjeg Trga republike, pa Makedonskom i sadašnjom Dečanskom ulicom, prolazio pored Batal džamije i brega Vračar, pa dalje ka Boleču.
Sokače kod Zlatnog topa
Carigradski drum je tokom 19. vijeka pretvoren u ulicu koja se najprije zvala Sokače kod Zlatnog topa. Kasnije je naziv izmijenjen u Markova ulica, a poslije 1834. dobija ime Fišeklija, po drvenim dućanima u kojima se prodavao barut u fišecima (dućani su bili duž starog Tašmajdanskog groblja), piše na sajtu Zvezdara.rs.
Krajem 19. vijeka postaje Ulica kralja Aleksandra Obrenovića, nazvana po kralju Aleksandru I Obrenoviću, posljednjem vladaru iz te dinastije. Poslije Drugog svjetskog rata ova ulica nazvana je Bulevar oslobođenja, pa Bulevar revolucije, da bi početkom 21. vijeka dobila naziv koji ima i danas - Bulevar kralja Aleksandra.
Ova najduža beogradska ulica proteže se od Trga Nikole Pašića do odvajanja za Veliki Mokri Lug. Osamdesetih godina Bulevar je bio dug čak 9 kilometara.
Ulica je mijenjala imena, grad se širio, ljudi se prolazili, ali priča je ostala ista: ovdje je puls Beograda.
Na Bulevaru su nikla čitava predgrađa: Đeram je dobio ime po starom vodovodu koji je donosio vodu u grad, Lion po čuvenoj kafani gdje su se skupljali činovnici i omladina, Cvetko je bio centar trgovine i života starog kraja.
Život kočijaša, radnika i nadničara
Nekada je od Đerma do Cvetka sve bilo popločano kamenim kockama, pored ulice su bili duboki šanci, a iznad njih visoki jablanovi. Tu su živjeli kočijaši, radnici, nadničari… Tu su bile pekare, prodavnice duvana, knjižare, zanatlijske radnje, radionice, bakalnice, kafane i bifei.
Većina radnji bila je u malim i neuglednim kućama gdje su higijenski uslovi bili loši. Ove trgovine, zanatske radnje i kafane su u velikoj mjeri pratile i prilagođavale se kupovnoj moći svojih mušterija. Većina bakalnica i pekara je siromašnim komšijama davala robu na veresiju. Trgovci su poznavali mušterije, znali im želje, ukuse i navike. Pred velike praznike (naročito pred Novu godinu) trgovci su svojim stalnim mušterijama uručivali prigodne poklone kao znak poštovanja, piše na sajtu Zvezdara.rs.
Vodom se snabdjevali iz bunara
U dijelu oko Cvetkove pijace, u ovom periodu, kako je u svojoj knjizi "Beogradska periferija kod Cvetkove kafane" napisao Milan Mića Stamenković, bile su neplanski zidane zgrade, podignute od lošeg materijala sa lošim higijenskim uslovima. U mnogim zgradama nije bilo ni struje ni vode iz gradske mreže, vodom su se snabdjevali iz bunara, a stanove su osvjetljavali petrolejskim lampama. Kupatila nije bilo, već samo poljskih nužnika negdje u dnu dvorišta. Ulice su bile uzane i rijetko koja je bila kaldrmisana. Tu su stanovali nezaposleni radnici, nadničari, fizički radnici, kočijaši, poneki službenik ili radnik beogradske opštine.
U kafani "Lion" su se igrali bilijar i šah, ali i održavale igranke. Ovo je bio Beograd pun života, priča, ali i veoma skroman.
Đeram - mahale, polja, kolari
I priča o Đermu nosi duh starog Beograda. Prije nego što smo imali bulevare, zgrade i žurbu, ovdje je bio bunar koji je napajao kraj. Oko njega mahale, kolari koji dovoze robu, jablani koji šušte iznad kamenih kocki.
Ime koje svi danas znamo, nastalo je od stare riječi "đerm" – vrste bunara koji je nekada napajao ovaj dio Beograda. Nekada davno, prije nego što je Zvezdara postala grad u gradu, Đeram je bio zasebna opština. Sastavljen od nekoliko mahala, okružen prostranim poljima, a centar života bio je baš oko bunara – đerma.
Tezge i za prodaju i za spavanje
Godine 1957. ušao je u sastav Zvezdare, ali je ime ostalo kao trag starijih vremena. Prije nego što je postao gradski kraj, oko Đerma su bila polja kroz koja je prolazio put prekriven kamenom kockom, seljaci su kolskim zapregama dovozili robu na tadašnju Đeram pijacu. Tezge su sami pravili, služile su i za prodaju i za odmor i za spavanje. Kroz kaldrmu Đerma prošao je život starog Beograda.
Danas je Đeram jedna od najstarijih pijaca u Beogradu koja nosi mirise ranog jutra, glasove prodavaca, jarke boje, šuštanje svježe robe i toplinu koju samo stare beogradske pijace imaju.
I na Bulevaru kralja Aleksandra, iako danas izgleda moderno, i dalje živi priča stara hiljadama godina o drumovima, putnicima i sudbinama “malih” ljudi velikog srca.
Kad sljedeći put budete u ovom kraju, sjetite se - ulica kojom hodate nije samo put, ona je istorija koja diše već hiljadama godina.
(Blic/MONDO)