Na liticama i stazama stijene po imenu Gibraltarski rezervat prirode, živi neobičan čopor majmuna. U pitanju je berberski makaki - jedini poznati divlji majmun na evropskom kontinentu.
Njihova prirodna domovina je sjeverna Afrika, ipak populacija na Gibraltaru opstaje i danas, predstavljajući jedinstven fenomen u Evropi.
Otkud Evropi divlji majmuni?
Zoološki gledano, berberski makakiji (Macaca sylvanus) su vrsta iz porodice majmuna Starog svijeta, a zanimljivo je da nemaju vidljivu repnu kost.
Fizički su adaptirani na različite uslove, pa dobro podnose i vrela ljeta, ali i hladne zime. Što djelimično i otkriva priču o njihovom porijeklu i rasprostranjenosti u prošlosti, a priča počinje u sjevernoj Africi.
U planinskom pojasu Maroka, Tunisa i Alžira, berberski makaki majmuni su vijekovima živjeli u velikim šumama kedra i hrasta. Tokom pleistocena, njihovi preci su lutali i Evropom. Međutim, posljednji evropski primati iščezli su davno - osim na jednom mjestu.
Gibraltar je postao izuzetak zahvaljujući ljudima, ali i geografiji. Pretpostavlja se da su makaki ponovo došli na evropski kontinent prije mnogo vekova, u vrijeme kada je arapski Al-Andalus - muslimanske države na Iberijskom poluostrvu - cvjetao.
Drugi pak, vjeruju da su ih doveli britanski vojnici, pomorci ili trgovci, koji su iz sjeverne Afrike dovozili u Evropu razne životinje. Bez obzira na tačan put, jedno je izvjesno: kada su se makaki majmuni jednom popeli na stijenu Gibraltara, sa nje nisu više nisu odlazili.
Njihova uloga danas
Berberski makaki majmuni su danas mnogo više od turističke atrakcije i zanimljivosti iz enciklopedije. Danas ih na Gibraltaru ima oko 300 jedinki, i u nekoliko grupa naseljavaju stijene i kamenite dijelove rezervata.
Iako se smatraju divljom vrstom, tim biologa konstantno brine o njima kroz dodavanje voća, povrća i sjemenki njihovoj ishrani, a takođe se vrši i praćenje, mikročipovanje i fotografisanje radi njihove identifikacije.
Vodi se računa i o tome da njihova populacija ne postane prevelika, kako bi prirodno stanište izdržalo, jer bi previše jedinki poremetilo ravnotežu.
Za to vrijeme, populacije iste vrste u sjevernoj Africi brzo opadaju. Glavni razlozi za to su krčenje šuma, sve manja međusobna povezanost pod-populacija, ali i krivolov i ilegalna trgovina mladuncima.
Priča o jedinom divljem majmunu u Evropi je priča o opstanku, migraciji, istoriji i dugoj vezi između prirode i ljudi. Podsjetnik da je u Evropi, usred urbanih pejzaža i modernog doba, moguće zadržati komadić divljine.
(EUpravo zato/ NHM/ Discover Wildlife/ NG)