Da li gljive mogu da liječe? Stručnjak za MONDO otkriva kako se pravilno koriste i da li pomažu u borbi protiv bolesti

Liječenje gljivama je nova, multidisciplinarna grana nauke koja proučava zdravstvene efekte jestivih i gljiva sa medicinskim svojstvima.

Dr Jasmina Glamočlija sa Instituta za biološka istraživanja "Siniša Stanković", Instituta od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju, Univerziteta u Beogradu, koja je stručnjak iz oblasti mikologije, sa preko 200 radova u međunarodnim časopisima i mnogobrojnim naučnim priznanjima, otkrila je za MONDO koliko su te informacije zapravo tačne i da li je bezbjedno da konzumiramo gljive u kombinaciji sa određenim terapijama.

"Podaci o brojnosti i raznovrsnosti naših makrogljiva, gdje spadaju sve koje možemo da vidimo golim okom, nisu objedinjeni, pa samim tim oni su i nepoznati. Zahvaljujući povoljnim klimatskim i geografskim uslovima, njihova rasprostranjenost kod nas je velika. One su za razliku od biljaka, manje poznate većini ljudi. Međutim, jestive vrste korišćene su još prije 13 000 godina u Čileu, a najdetaljniji podaci o upotrebi gljiva u medicinske svrhe su stari gotovo 3000 godina i potiču iz Tradicionalne kineske medicine", rekla je dr Jasmina.

Kao stručnjak sa dugogodišnjim iskustvom u radu sa gljivama, dr Jasmina je savjetovala na šta ljudi treba da obrate posebnu pažnju ako planiraju da konzumiraju gljive.

"Teško je odrediti granicu između jestivih gljiva i onih sa medicinskim svojstvima. Mnoge jestive vrste posjeduju i terapeutska svojstva, a neke vrste korišćene u medicinske svrhe su i jestive. Plodonosna tela makromiceta su široko poznata pod nazivom pečurke.

Gljive, imaju malu kalorijsku vrijednost veliku količinu vode, visok sadržaj proteina, ugljene hidrate i dijetalna vlakana. Većina vrsta sadrži vitamine B1, B2, B3, kompleks vitamina E, prekursore vitamina A i D2. Uz sve to u njima se nalaze i minerali K, Na, Ca, P, Mg, Fe i bioaktivna jedinjenja koja su veoma značajna za zdravlje ljudi", rekla je dr Glamočlija.

Naša sagovornica je navela da je većina jestivih gljiva u kategoriji funkcionalne hrane, koja se može konzumirati i u vidu čajeva i tinktura, a da je definicija koju je postavila Evropska komisija za nauku o funkcionalnoj hrani (The European Commission’s Concerted Action on Functional Food Science in Europe - FUFOSE) da se hrana može smatrati funkcionalnom ukoliko zadovoljavajuće ispoljava korisni efekat na jednu ili više funkcija u organizmu, odnosno ukoliko pored nutritivne vrijednosti ima svojsva kojima poboljšava zdravstveno stanje ili/ i smanjuje rizik od oboljevanja.

Veliki broj naučnih istraživanja pokazao je da gljive imaju djelotvorno dejstvo u laboratorijskim ispitivanjima, pa smo zamolili dr Jasminu da nam objasni da li isto dejstvo imaju i u praktičnoj primjeni kao i da li postoji opasnost od neželjenih dejstava ako se koriste u kombinaciji sa određenim terapijama.

"Veliki broj gljiva ima praktičnu primjenu, kao korisna hrana ili se primjenjuju određeni ekstrakti ili komponente iz njih. Trenutno je potvrđeno 126 medicinskih funkcija/dejstava a među značajnijima su: antitumorno, imunomodulatorsko, antioksidativno, antivirusno, kardiovaskularno, antiparazitsko, antibakterijsko, hepatoprotektivno, antidijabetetsko, detoksikaciono dejstvo, uticaj na regulaciju nivoa holesterola. Predlažem konsultaciju sa knjigom ‘Nutritivna svojstva i medicinski potencijal makromiceta' prof dr Mirjane Stajić u izdanju Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Što se tiče njihove primjene u liječenju, dugogodišnji korisnici medicinskih gljiva su mi često pričali da su isključivali konvencionalnu terapiju za vrijeme konzumiranja ljekovitih gljiva. 

Najčešće se kaže da su one imunostimulatori, što znači da da podstiču rad imunološkog sistema, ali samo ukoliko se duže vremena konzumiraju. Svaki organizam, kao i svaka bolest imaju svoj tok i isključivanje bilo koje vrste pomoći ne smatram opravdanom. Korišćenje u preventivne svrhe je najbolji put za korišćenje medicinskih gljiva", rekla je ova sagovornica, te otkrila u kom obliku gljive ispoljavaju najbolji biološki potencijal.

"Trenutno je na svjetskom tržištu lijekova i pomoćnih lekovitih sredstava dostupan veliki broj proizvoda na bazi gljiva sa ljekovitim svojstvima, koji su svrstani u posebnu kategoriju poznatu pod različitim terminima, najčešće kao ‘nutraceutikali’, ‘nutriceutici’ ili ‘aditivi funkcionalnoj hrani’, ‘suplementi’ i drugi. Većina ovih ‘kovanica’ nastala je kao posljedica potrebe da se naglase biološki efekti proizvoda na bazi gljiva, a u zavisnosti od zakonske regulative zemalja neki termini se koriste kao sinonimi.

Ubjedljivo dominiraju preparati na bazi plodonosnih tijela (dijela gljive koji se nalazi iznad zemlje) sa čak 85% proizvoda, dok je preostalih 15% na bazi micelije (dela koji se nalaze pod zemljom).

Efikasnost i sirovinsko poreklo mnogih od ovih preparata je neophodno provjeriti, jer se, zahvaljujući neusaglašenim zakonskim regulativama, na tržištu nalazi i veliki broj onih koji nemaju efekat zbog kojeg se distribuiraju", objašnjava dr Glamočlija i dodaje da je potražnja za gljivama sve veća iz dana u dan.

"Ipak, preparati na bazi gljiva se i dalje često ne prihvataju kao ljekovito sredstvo u konvencionalnoj medicini jer ne odgovaraju njenim standardima (neophodno je opisati mehanizam delovanja, efekat na model životinje, toksičnost, odrediti sigurne doze i proceniti kliničku vrednost). Liječenje gljivama je nova, multidisciplinarna grana nauke koja proučava zdravstvene efekte jestivih i gljiva sa medicinskim svojstvima.

Ona je dostigla značajan progres posljednjih 30 godina, na šta ukazuje podatak da je u tom periodu urađeno preko 50 000 naučnih studija i čak 400 kliničkih testiranja, prijavljeno je 15 000 patenata", dodala je dr Jasmina na kraju.

(MONDO)