Kako kolagen djeluje na kožu i da li je bolji onaj u kremi ili tabletama? Evo odgovora koji su dostupni u 2025. godini.
- Molekuli kolagena su preveliki da prodru u dublje slojeve kože, pa u kremama rade kao humektanti.
- Oralni hidrolizovani kolagen tijelo rastvara, ali nema dokaza da njegove dijelove može da koristi kao građevinske blokove za sopstvenu proizvodnju kolagena u koži.
Kolagen je ključni protein koji čini osnovu naše kože, dajući joj čvrstinu, elastičnost i svjež, odmoran izgled. Sa godinama, prirodna proizvodnja kolagena opada, što dovodi do vidljivih znakova starenja – bora, opuštene kože i gubitka tonusa.
Mnoge od nas traže rješenje u proizvodima sa kolagenom, ali pitanje je: da li su bolje kreme za spoljašnju upotrebu ili suplementi koje uzimamo oralno?
Kako deluju kreme sa kolagenom?
Kreme sa kolagenom prvenstveno hidriraju površinski sloj kože, ali molekuli kolagena su preveliki da prodru u dublje slojeve (derm). Umjesto toga, pravi efekat često dolazi od drugih aktivnih sastojaka poput peptida, retinola ili glikolne kiseline, koji stimulišu prirodnu proizvodnju kolagena.
Kolagen u kremama i drugim topikalnim proizvodima deluje kao humektant, a ne može da prodre duboko niti da obnavlja kolagen u koži.
Šta je humektant?
Humektanti su sastojci koji privlače i vezuju vodu iz okoline (iz vazduha ili dubljih slojeva kože) i zadržavaju je na površini kože. Oni pomažu u održavanju hidratacije, čine kožu mekšom, glatkom i punijom na dodir, i daju privremeni "plumping" efekat (kao da bore nestaju jer je koža bolje hidrirana). Primjeri humektanata su glicerin, hijaluronska kiselina, urea – a kolagen (posebno hidrolizovani ili solubilni) se ponaša slično.
Zašto kolagen u kremama djeluje baš tako?
Molekuli kolagena su preveliki da prodru kroz epidermalnu barijeru i stignu do dermisa, gdje se prirodni kolagen nalazi i gdje bi mogao da stimuliše obnovu. Umjesto toga, kolagen ostaje na površini kože, gdje:
- privlači vlagu i zadržava je (humektant efekat),
- formira tanki film koji smanjuje gubitak vode kroz epiderm (smanjuje transepidermalni gubitak vode) i
- daje trenutni osjećaj glatkoće i hidratacije, što kožu čini mekanijom i vizuelno punijom.
Ovaj efekat je odličan za suvu kožu ili za trenutno poboljšanje izgleda, ali nije antiejdž u smislu obnove kolagena. On pruža površinsku hidrataciju i omogućava formiranje zaštitnog filma.
Hidrolizovani kolagen, koji ima nešto manje molekule može malo bolje djelovati kao humektant i imati antioksidativna svojstva, ali i dalje ne prodire duboko.
Dakle, kolagen u kremi nije "beskoristan" – samo ima drugu, hidratantnu ulogu. Ako imate omiljenu kremu sa kolagenom, vjerovatno volite baš taj mek i hidriran osjećaj.
Kako djeluju suplementi sa kolagenom?
Kada pijemo suplemente kolagena (u obliku hidrolizovanih peptida), tijelo ih razlaže u aminokiseline kao što su glicin i prolin. Da li će oni poslužiti kao građevinski blokovi za proizvodnju sopstvenog kolagena zavisi od mnogobrojnih činilaca.
Uopšte nema dovoljno čvrstih dokaza da oralni kolagen direktno završava u koži ili stimuliše njenu sopstvenu proizvodnju kolagena na način koji bi značajno smanjio bore ili poboljšao elastičnost. Neke studije pokazuju poboljšanja u hidrataciji i elastičnosti kože, ali efekti su ograničeni i ne uvijek povezani sa direktnom izgradnjom kolagena.
Bolje je kombinovati suplemente sa hranom bogatom vitaminom C, cinkom i proteinima za podršku prirodnoj sintezi kolagena. Ako razmišljate o suplementima, konsultujte ljekara, jer rezultati variraju od osobe do osobe.
Mnoge studije koje pokazuju poboljšanja u hidrataciji i elastičnosti kože prilikom uzimanja suplementa kolagena finansirale su upravo kompanije koje proizvode suplemente ili autori imaju finansijske veze sa njom, što znači da se ne može isključiti konflikt interesa.
Meta-analiza 23 randomizovanih kontrolisanih ispitivanja pokazala je da su studije koje govore o koristima benefitima uglavnom niskog naučnog kvaliteta i finansirane od strane zainteresovanih industrijskih subjekata. Visokokvalitetne studije sa nezavisnim finansiranjem nisu našle koristi.
Zato Evropska agencija za bezbjednost hrane (EFSA) nije odobrila nikakve tvrdnje o vrijednosti suplemenata kolagena, a Klinika Klivlend ističe da studije imaju ograničen domet, jer su izvedene na vrlo malim uzorcima i nedovoljno kontrolisane.
BONUS VIDEO: