Najveći broj privrednih društava u BiH se niti u jednom segmentu svog poslovanja ne može uporediti čak ni sa prosječnim kompanijama koje egzistiraju na teritoriji neke od razvijenijih zemalja Evrope i Svijeta. Zašto je to tako?
Posrtanje nekada ogromnih giganata sa prostora BiH, koji su zapošljavali hiljade radnika, počelo je još 80-ih godina dvadesetog vijeka. Razlog tome su pogrešno vođeni poslovni procesi i politika upravljanja kompanijama koja nije prepoznavala neophodnost praćenja tehnoloških trendova koji su nastajali u razvijenom dijelu svijeta, dok je negativan efekat bio prikriven činjenicom što su tadašnji privredni subjekti imali obezbjeđeno tržište od preko 20 miliona stanovnika (SFRJ) sa ekskluzivitetom za plasman svojih proizvoda (pokušajte se sjetiti da li ste 80-ih godina znali na primjer za marku televizora Sony, odnosno da li ste isti vidjeli kod nekoga u kući?).
Poslovni procesi i poslovne politike tog vremena ogledali su se i u iracionalnom zapošljavanju kadrova u neproduktivnim sektorima poslovanja kompanija. Tako uzdrmane privredne subjekte, vještački zaslijepljene nerealnim statističkim podacima, kasnije je na koljena bacio rat i raspad bivše SFRJ (samim tim i raspad tržišta na kojem su imali monopolistički položaj), da bi ih potom u potpunosti dotukla liberalizacija tržišta i spoznaja o nekonkurentnosti odnosno zaostalosti za savremenim poslovnim procesima, kako u tehničkom, tako i u kadrovskom smislu.
Nažalost i dan danas kompanije koje egzistiraju na teritoriji BiH pokušavaju sličnim i u potpunosti zastarjelim poslovnim politikama, procesima i kadrovima stvoriti kontratežu savremnoj ekonomiji što se iz dana u dan pokazuje kao pogrešno i što će u konačnici imati ili već proizvodi nesagledive posljedice po iste. Gubitaša je sve više, a na broj privrednih društava u stečajnom ili likvidacionom postupku ne treba trošiti riječi. Političari/rukovodioci kompanija populističkim i iracionalnim potezima pomoću kreditnih sredstava karatkoročno kupuju socijalni mir i gase požar, ali dugoročno privredne subjekte, radnike i stanovnike BiH guraju u ambis.
Ekonomija i poslovni procesi danas nisu ni blizu onih koji su bili prije 30 ili 50 godina. Tržišta su dinamičnija, konkurencija žestoka, kadrovi nemilosrdni, tehnologija „svemirska“. A mi? Mi i dan danas u privrednim društvima imamo sistematizovana mjesta kao što su kafe kuvarica, telefonista, mlađi i stariji referent, blagajnik, likvidator, te profesore na fakultetima koji kucaju na pisaćim mašinama i uče studente šta je bilo prije 100 godina negdje u svijetu i sl. Kod nas i dan danas u administraciji privrednog društva 5 ili 10 osoba radi posao koji u savremenim svjetskim kompanijama rade ili mašine ili jedna osoba.
Nemojte da pomislite da ja podrazumijevam da upravljati poslovnim procesom znači zamijeniti ljude mašinama, naprotiv. Upravljanje poslovnim procesima, između ostalog podrazumijeva smanjenje neproduktivne potrošnje i usmjeravanje tako oslobođenih sredstava u stvaranje novih vrijednosti što automatski dovodi do povećanja broja radnika i poboljšavanja uslova za rad radnika. Radnik koji doprinosi je najvažnija karika u upravljanju poslovnim procesima, ali isto tako neproduktivan radnik je najveći balast privrednog društva. Jedna od najvažnijih stvari upravljanja poslovnim procesom jeste pronaći balans između navedenog.
Privredno društvo je jako onoliko koliko je jaka najslabija karika istog, a najslabija karika istog je rukovodilac koji organizuje poslovne procese unutar privrednog društva!
(generalni direktor firme "ConsultIn" Srđan Praštalo za mondo.ba)
