Uzorci koje je NASA donijela sa asteroida Benu otkrivaju nevjerovatne podatke - zvjezdana prašina na njegovoj površini starija je od samog Sunčevog sistema.
Asteroid Benu sadrži zvjezdanu prašinu stariju čak i od Sunčevog sistema, kao i tragove svoje burne i nasilne prošlosti - pokazale su tri nove naučne studije zasnovane na analizama uzoraka prikupljenih sa njegove površine.
Istraživači iz cijelog sveta proučavaju materijal koji je na Zemlju stigao zahvaljujući NASA misiji OSIRIS-REx. Ova sonda je 2020. godine kratko sletjela na asteroid, prikupila uzorke, i vratila ih na Zemlju 2023.
Otkrića pružaju uvid u uslove koji su vladali u svemiru pre nastanka Sunčevog sistema, pre više od 4,6 milijardi godina, i otkrivaju više o tijelu iz kog je asteroid Benu, prečnika oko 500 metara, nastao.
Burna prošlost u tragovima prašine
Prva od tri studije, objavljena u časopisu Nature Astronomy, ukazuje na to da je "roditeljsko tijelo" asteroida Benu doživelo razaranje u nasilnom sudaru, nakon kompleksne istorije. To drevno tijelo sadržalo je materijal porijeklom iz više različitih oblasti - i iz unutrašnjosti Sunčevog sistema, i iz spoljašnjih regiona, pa čak i iz međuzvezdanog prostora.
Naučnici su do tih zaključaka došli analizom izotopa u prašini - različitih oblika istih elemenata. Izotopi iz Sunčevog sistema imaju drugačiji hemijski sastav od onih iz međuzvezdane prašine.
"Svi ti materijali su transportovani velikim udaljenostima do regije u kojoj se formirao prvobitni asteroid Benu", objašnjava planetarna naučnica NASA-e Ehn Ngujen iz Svemirskog centra "Džonson" u Hjustonu.
Vjeruje se da je to roditeljsko telo nastalo u spoljašnjim dijelovima Sunčevog sistema, možda čak iza Jupitera i Saturna. No, usledio je kataklizmičan događaj - udar drugog asteroida koji je razbio to telo, a njegovi fragmenti su se vremenom ponovo spojili, što se, kako istraživači vjeruju, možda događalo i više puta.
Na kraju, od preživelih dijelova formirao se asteroid Benu.
Poređenje sa drugim asteroidima - i neobične razlike
Druga studija, objavljena u časopisu Nature Geoscience, uporedila je Benu sa primitivnim meteoritima i sa asteroidom Rjugu, sa kog je japanska misija Hajabusa 2 donela uzorke.
Naučnici smatraju da su „roditeljska tela" Benua, Rjuga i nekih meteora nastala u sličnoj, udaljenoj oblasti ranog Sunčevog sistema. Međutim, Benu se u nekim ključnim aspektima razlikuje - što ukazuje na to da se taj region menjao tokom vremena ili da nije bio homogen, kako se ranije mislilo.
Jedna od najvažnijih razlika je uticaj vode. Uzorci ukazuju na to da je materijal Benua bio značajno izmenjen kontaktom sa tečnošću.
"Vjerujemo da je roditeljski asteroid Benua skupljao led i prašinu. Kada se led otopio, tečnost je reagovala sa mineralima i stvorila ono što danas vidimo - uzorak sastavljen 80% od minerala koji sadrže vodu", kaže profesor planetarnih nauka Tom Zega sa Univerziteta u Arizoni, jedan od koautora studije.
Stalna erozija i udari mikrometeorita
Treća studija, takođe objavljena u Nature Geoscience, otkriva jasne tragove udara mikrometeorita u površinu Benua. Ove sitne čestice stena ostavile su mikroskopske kratere i tragove „udarne toplote" - dijelove stijena koji su bili privremeno rastopljeni.
Naučnici su otkrili i tragove Sunčevog vetra - stalnog toka naelektrisanih čestica koje dolaze sa Sunca.
"Erozija površine Benua odvija se mnogo brže nego što smo ranije mislili. Mehanizam udarne toplote deluje kao dominantan faktor, što nije bilo očekivano", kaže Lindzi Keler, istraživačica NASA-e i koautorka studije.
Mali asteroid - veliki uvidi u porijeklo života
Iako sam Benu ne sadrži život, naučnici veruju da bi njegovo proučavanje moglo pomoći u razumevanju kako je život nastao na Zemlji.
"Asteroidi su kao vremenske kapsule. Oni čuvaju tragove najranijih dana Sunčevog sistema. Njihovim proučavanjem možemo otkriti više o nastanku našeg sistema, i o uslovima koji su možda doveli do pojave života", rekla je dr Mišel Tompson, vanredna profesorka na Univerzitetu Perdu i jedna od glavnih autorki studije.
(M.A./EUpravo zato/rts.rs)