Gibraltar, iz kojeg dolazi fudbalska reprezentacija koja se večeras sastala sa Bosnom i Hercegovinom u Zenici, veoma je zanimljivo geografsko područje.
Gibraltar je autonomna prekomorska teritorija Ujedinjenog Kraljevstva, a nalazi se na krajnjem jugu Pirinejskog poluostrva i Evrope, na razmeđi Atlantskog okeana i Sredozemnog mora na istoimenom moreuzu (Gibraltarski moreuz) koji odvaja Evropu i Afriku. Broj stanovnika Gibraltara 2008. godine je bio 29.286.
Ukupna površina Gibraltara iznosi 6,843 km2, a na sjeveru se graniči sa Španijom.
OTKUD BRITANCI?
Španija je prepustila Gibraltar Britancima u skladu sa Sporazumom iz Utrehta 1713. godine nakon rata u kojem je učestvovala i Holandija. Iistorijski Gibraltar je bio veoma važna vojna baza za Britance, a i danas se ovdje nalazi baza Kraljevske mornarice.
Španija je i kasnije imala pretenzije na njega i tražila od Engleza da joj ga vrati. Ogromna većina stanovnika Gibraltara se protivi povratku pod vlast Španije,
DVA REFERENDUMA O POVRATKU U ŠPANIJU
Održana su dva referenduma o ''povratku u Španiju.'' Prvi referendum o suverenosti Gibraltara održan je 10. septembra 1967. godine u kojem su glasači odlučivali da li žele da se priključe Španiji (koja je tada bila pod Frankovom diktaturom) ili da ostanu pod britanskim suverenitetom s određenom autonomijom.
Rezultati su pokazali da je ogromna većina za ostanak pod britanskom vlašću (12138 glasova) dok je samo 44 građana bilo za špansku suverenost. Ovaj referendum je doveo do proglašenja Ustava Gibraltara u maju 1969. godine kojim je on dobio određeni vid autonomije. Kao odgovor, u junu iste godine Španija potpuno zatvara granicu i brojne komunikacijske linije sa Gibraltarom koje su kasnije postepeno otvarane.
Drugi referendum o suverenosti Gibraltara je organiziran u novembru 2002, a kojim su građani odbili bilo kakvu ideju o zajedničkoj vlasti, sa 17.900 (98,97%) glasova naprema 187 glasova (1,03%) za zajedničku vlast.
TARIKOVA PLANINA
Riječ Gibraltar je španska izvedenica arapskog imena Džebel al-Tarik, odnosno Tarikova planina. Naziv je vezan za geološku formaciju, takozvanu Gibraltarsku stijenu (Rock of Gibraltar) najpoznatiju geografsku i turističku atrakciju. Ona je nazvana po berberskom generalu u vrijeme arapske dinastije Emevija Tariku ibn Zijadu, koji je vodio arapsku invaziju na Pirinejsko poluostrvo 711. godine u ime kalife Al-Valida I.
TERITORIJA I ISUŠIVANJE MORA
Gibraltar je jedna od najgušće naseljenih teritorija na svijetu, sa otprilike 4290 stanovnika po kilometru kvadratnom. Rastući zahtjevi za prostorom sve češće se rješavaju isušivanjem mora; isušena površina zemlje trenutno sačinjava oko desetine ukupne površine teritorije.
Sa zanemarivim prirodnim resursima i malobrojnim izvorima pitke vode, koji su ograničeni na sjever poluostrva, sve donedavno Gibraltar je koristio ogromne kamene i betonske vodene rezervoare za skladištenje pitke vode. Svježa voda iz prirodnih izvora je zamijenjena sa dvije fabrike za desalinizaciju morske vode.
EVROPSKI MAJMUN
Gibraltar je poznat po svojih oko 230 gibraltarskih macaquesa (Macaca sylvanus), vrste majmuna koji se smatraju jedinim majmunima koji žive u divljini na području Evrope. Oni ponekad posjećuju i urbano područje.
Postoji jedna legenda vezana za ove primate, koja kaže da ako nestane majmuna sa gibraltarske stijene, nestaće i Britanaca iz Gibraltara. Ta legenda je dovela do toga da je britanski premijer Čerčil 1944. godine bio veoma zabrinut zbog značajnog smanjenja populacije majmuna, te je poslao poruku sekretaru kolonije zahtijevajući da hitno nešto uradi u svrhu njihove zaštite.
POSEBAN JEZIK
Stanovnici Gibraltara, među kojima ima etničkih Engleza, Španaca, Jevreja, Marokanaca, često međusobno razgovaraju na llanito narječju, što je ustvari andaluzijski španski jezik koji je unikatan i svojstven samo Gibraltaru. Sastoji se iz ekletičke mješavine andaluzijskog španskog i britanskog engleskog, kao i brojnih izraza iz malteškog, portugalskog, italijanskog i hebrejskog. Gibraltarci sami sebe često nazivaju Llanitos.
