U Boljaniću kod Doboja obilježena je 81 godina od spasavanja savezničkih pilota na Ozrenu u operaciji "Halijard" koju su sproveli pripadnici Jugoslovenske vojske u otadžbini.
Obilježavanju su prisustvovali Milorad Dodik, predsjednik Narodne skupšštine Republike Srpske Nenad Stevandić, premijer Savo Minić, srpski član Predsjedništva BiH Željka Cvijanović, državni sekretar u Ministarstvu za rad, zapošljavanje, socijalna i boračka pitanja Srbije Nikola Vukelić, predstavnici američke Ambasade u BiH.
Prisutni su bili i poslanici u Narodnoj skupštini Republike i Predstavničkom domu Parlamentarne skupštine BiH, zamjenik ministara odbrane u Savjetu ministara Aleksandar Goganović, načelnik Oružanih snaga general-pukovnik Gojko Knežević, predstavnici Trećeg pješadijskog (Republika Srpska) puka Oružanih snaga BiH, Fondacije "Halijard", ambasada akreditovanih u BiH i grada Doboj.
Među prisutnima je bio i Vaskrsija Janković, koji je bio dječak kada je izvedena akcija "Halijard" i koji je svoja sjećanja na taj period i priče savremenika pretočio u monografiju "Spasavanje savezničkih avijatičara", čiji je koautor.
Program obilježavanja počeo je intoniranjem himni Republike Srpske "Moja Republika", Srbije "Bože pravde" i Sjedinjenih Američkih Država, a nakon položeni su vijenci na spomenik pripadnicima Jugoslovenske vojske u otadžbini i žrtve pale tokom spasavanja savezničkih pilota u Drugom svjetskom ratu.
U operaciji "Halijard - vazdušni most" koju su sprovele snage Jugoslovenske vojske u otadžbini, pod komandom generala Dragoljuba Draže Mihailovića, spaseno je više od 500 pilota, a u Boljaniću šezdeset savezničkih avijatičara.
Ova akcija bila je najveća operacija spasavanja američkih vojnika izvan linija fronta 1944. i 1945. godine.
Vrhovna komanda Jugoslovenske vojske u otadžbini je sredinom oktobra 1944. godine, pod pritiskom partizanskih snaga, sa svojim jedinicama prešla iz Srbije u istočnu Bosnu, te je na planini Ozren, u blizini sela Boljanić kod Doboja, od 22. oktobra do 1. novembra 1944. godine osposobljeno uzletište.
Sa tog uzletišta je 1. novembra 1944. godine u Italiju poletio avion sa šefom američke vojne misije, pukovnikom Robertom Mekdauelom, kapetanom DŽonom Milodragovićem i poručnikom Majklom Rajačićem.
Sa uzletišta u Boljaniću 27. decembra 1944. godine za Italiju je odletio kapetan Nik Lalić, te radio-telegrafista Artur DŽibilijan.
Posljednja evakuacija sa Ozrena obavljena je krajem februara 1945. godine po veoma hladnom vremenu. Tada su u dva transportna aviona "C-47" u pratnji nekoliko lovaca evakuisani preostali Amerikanci.
Predsjednik Fondacije "Halijard" DŽon Kapelo je 2021. godine u Boljaniću uručio odlikovanje posthumno dodijeljeno komandantu Ozrenske četničke birgade Jugoslovenske vojske u otadžbini Cvijetinu Todiću zbog spasavanja u savezničkih pilota u ovoj akciji.
Odlikovanje je tada primio Cvijetinov unuk Darko Despotović koji je istakao je da ne smiju biti zaboravljeni srpski heroji i da je četnički pokret na prostoru Ozrena spriječio genocid nad Srbima u Drugom svjetskom ratu.
Obilježavanje ovog istorijskog događaja od republičkog značaja organizuje Odbor Vlade Republike Srpske za njegovanje tradicije oslobodilačkih ratova.
(Srna/Mondo)
