Mediji: Jeremić nasljeđuje Ban Ki Muna?

Iako mandat generalnom sekretaru UN Ban Ki Munu ističe tek 2017. godine, već su počele spekulacije oko toga ko bi mogao da ga zamijeni na toj funkciji, a među potencijalnim kandidatima mogao bi da bude i predsjedavajući Generalne skupštine UN Vuk Jeremić.

Portal Worldpoliticsreview.com, koji se bavi analizama međunarodne politike i kretanjima u sektorima ekonomije, geopolitike i vojnih poslova, procijenjuje da bi trka za novog prvog čovjeka UN mogla da bude prljava.

Procijenjuje se da će ključna diplomatska borba biti vođena na relaciji Zapad -Rusija, što bi moglo da podsjeća na hladnoratovski period.

WPR podsjeća da se UN nikada u potpunosti nisu oslobodile hladnoratovskog balasta i podjela na Istok i Zapad.

Iako postoji nepisano pravilo da se rotiraju regionu iz kojih dolazi generalni sekretar UN, ostaje činjenica da od Drugog svjetskog rata nikada nije izabran kandidat koji je podržavao istok Evrope. Poslije toliko godina, moglo bi da se dogodi da 2017. kandidat iz istočne Evrope postane novi generalni sekretar UN.

Do sada su na tu funkciju birana trojica kandidata iz Evrope, po dvojica iz Azije i Afrike i jedan iz Latinske Amerike.

Kada se 2006. godine Ban Ki Mun kandidovao za tu funkciju, imao je protivkandidata iz istočne Evrope u bivšoj predsjednici Letonije Vajri Vike-Frajberg.

Sada se, međutim, postavlja pitanje: ko bi zapravo trebalo da predstavlja tu Istočnu Evropu? Da li je to Poljska, koja je u međuvremnu izašla iz ruske sfere uticaja i postala članica EU? S druge strane, tu su bivše sovjetske republike koje su i dalje pod uticajem Moskve.

U institucijama UN posljednjih godina bilo je očito preglasavanje Istoka i Zapada oko bitnih funkicija poput Saveta za ljudska prava i Generalne skupštine UN. WPR podsjeća da je Vuk Jeremić izabran na mjesto predsjedavajućeg Generalne skupštine uz podršku Rusije, i da je pobijedio kandidata iz Litvanije koga je podržala EU.

"Iako ta funkcija teško da je vrh diplomatije, Jeremić je iskoristio za podjelu između Zapada i starog srpskog neprijateljstva. Eksperti za ljudska prava povukli su se iz debate o međunarodnoj pravdi koju je on zakazao za ovaj mjesec, iz straha da bi mogla da se pretvori u platformu za osudu procesuiranja srpskih ratnih zločinaca", ocjenjuje WPR.

Portal navodi da diplomate procijenjuju da Jeremić svoje dužnosti u UN obavlja "budalasto" i da njegovo vođenje Generalne skupštine liči na pozorište. S druge strane, Rusija bi bila vrlo zadovoljna ukoliko bi to moglo da podstakne da sljedeći generalni sekretar UN, što je daleko uticajnija pozicija, bude neko ko će odgovarati ruskim uticajima.

"Moskva je uvjerena da Ban slijedi uglavnom američke interese i čak je prijetila njegovom smjenom zbog toga kako se postavio prema pitanju nezavisnosti Kosova 2008. godine", navodi WPR.

S druge strane, EU ima jak interes da sljedeći generalni sekretar UN bude neko "prijateljski nastrojeno lice". U tom kontekstu pominje se švedski diplomata Jan Eliason, bivši ministar spoljnih poslova Švedske koji je sada zamjenik generalnog sekretara UN.

Portal podsjeća da je Jeremić pokazao interesovanje za funkciju generalnog sekretara UN što, kako ocjenjuje, nije iznenađenje. Od ostalih kandidata pominju se bivši slovenački predsjednik Danilo Tirk, slovački diplomata Jan Kubiš, i direktorka Uneska, Bugarka Irina Bokova.

WPR procjenjuje da to neće biti jedina imena i da će se do kraja 2016. godine sigurno pojaviti i novi pretendenti na tu funkciju. Među njima treba očekivati i neke ambiciozne diplomate iz Evropske unije. Na izbor novog prvog čovjeka Svjetske organizacije mogao bi da utiče i odnos prema Siriji, budući da su se tu ukrstili interesi Zapada i Rusije.

Sam Jeremić povodom ovog pisanja je danas rekao da biti kandidat za generalnog sekretara UN velika čast, ali da trenutno nema drugih prioriteta osim da se što uspješnije okonča srpsko predsjedavanje GS UN.

Jedna od najvažnijih stvari koje su pred Jeremićem je njegova "akcija" - debata o međunarodnom krivičnom pravosuđu koja je zakazana za 10. april u Generalnoj skupštini UN.

"Pritisci da od nje odustanemo nisu urodili plodom, i ne čudi me što su mnogi zbog toga nervozni", ocijenio je Jeremić.

(MONDO/agencije, foto: Beta/Milan Obradović)