Aktuelni talas nasilja počeo je 7. januara, kada je policija otišla u La Regional, zatvor u lučkom gradu Gvajakilu, gdje je bio zatočen ozloglašeni vođa bande Adolfo Masijas Viljamar, poznatiji kao Fito.
Ekvador je zapao u spiralu nasilja, piše Danijel Hanan iz britanskog Telegrafa. Prošle nedjelje, narko gangsteri su kidnapovali desetine policajaca i zatvorskog osoblja. Banda je upala u jednu od glavnih televizijskih stanica i uživo držala voditelje na nišanu. Predsjednik Danijel Noboa (36) proglasio je vanredno stanje i uveo policijski čas. Internet je pun jezivih video snimaka, od kojih neki prikazuju kako kriminalci muče zarobljene policajce i vojnike, a neki pokazuju kako vojnici zlostavljaju uhapšene članove bande.
Prošlo je više od pola veka otkako je američki predsjednik Ričard Nikson objavio "rat protiv droge" - rat koji je završen katastrofalnim porazom. SAD su potrošile milijarde da zaustave proizvodnju kokaina, ali ona nikada nije bila veća; prema američkim podacimam, ona iznosi više od 2.000 tona godišnje. Konzumacija je takođe na rekordnom nivou u Evropi i Severnoj Americi.
Cartel in Equador have now begun exęcuting some of these Ecuadorian prison guards.
— Paul A. Szypula (@Bubblebathgirl)January 9, 2024
This is some of the barbaric lawlessness that Biden is allowing to pour through the US southern border.pic.twitter.com/7Yo3ui0P7e
Aktuelni talas nasilja počeo je 7. januara, kada je policija otišla u La Regional, zatvor u lučkom gradu Gvajakilu, gde je bio zatočen ozloglašeni vođa bande Adolfo Masijas Viljamar, poznatiji kao Fito. Plan je bio da se Fito prebaci u La Roca, manji zatvor u istom okrugu, koji se smatra sigurnijim jer drži manje zatvorenika. Ali kada je policija ušla u Fitovu ćeliju, ona je bila prazna. Portparol vlade je rekao da je Fit obavješten o preseljenju na Božić i da je pobjegao prije transfera.
Nije jasno kada je tačno i kako pobjegao, ali su dvojica zatvorskih čuvara optužena da su mu pomogla u bjekstvu. Vijest o njegovom bjekstvu izazvala je nerede u najmanje šest zatvora širom zemlje, a brojni zatvorski čuvari su uzeti kao taoci. Mnoga zatvorska krila u kojima se nalaze najozloglašeniji članovi ekvadorskih bandi nisu pod kontrolom države, čuvara ili snage bezbjednosti, već samih zatvorenika. Svaka promjena u ravnoteži moći između bandi, ili čak borba za moć unutar bande, može postati smrtonosna u ovom skučenom i prepunom prostoru.
Pojedinačne ćelije se mogu iznajmiti od zatvorenika koji vode zatvorsko krilo, a hrana, piće i droga koji se krijumčare u zatvor mogu se kupiti i od zatvorenika koji zapravo vode taj dio zatvora. Muzički video koji je Fitova ćerka snimila u septembru uključuje snimke njenog oca u zatvorskom dvorištu i daje ideju zašto on ne bi želio da napusti La Regional. Pesma slavi ozloglašenog šefa bande, a na zatvorskim snimcima se vidi kako mazi svog petla za borbu i opušta se sa drugim zatvorenicima.
Njegova ćelija je prostrana i ukrašena drečavim muralima. Takođe ima sopstvenu tuš kabinu. Fito predvodi Los Choneros, jednu od najmoćnijih zatvorskih bandi u Ekvadoru. Ali postoje i zatvorske bande koje kontrolišu druge zatvore. U nekim zatvorima pojedinačna krila kontrolišu suparničke bande, a zaraćene strane su ponekad odvojene samo bodljikavom žicom.
To je postalo jasno kada je 2020. godine atentat na prethodnog vođu Los Čonerosa, Horhea Luisa Zambrana, doveo do rascjepa u bandi, čiji su se izdanci ubrzo pretvorili u smrtne neprijatelje svojih bivših drugova. Prije skoro dvije godine, u februaru 2021. godine, izbile su istovremene borbe u četiri zatvora između suparničkih frakcija - ubijeno je 79 zatvorenika.
Iako je broj smrtnih slučajeva bio šokantan u to vrijeme, on je premašen kasnije te godine kada su 123 zatvorenika ubijena u tuči bandi u zatvoru Litoral, koji je dio istog kompleksa Gvajakil iz kojeg je Fito pobjegao. U intervjuu koji je Fito dao ekvadorskim novinarima Andersonu Boskanu i Monici Velaskez 2021. godine za njihovu seriju Paz o Plomo (španski za "Mir ili olovo"), vođa bande je upozorio da bi svaki pokušaj premještanja njega ili drugih vođa bande u La Rocu izazvao scenario "iznenadne smrti" u kojem će "biti pobune u svim zatvorima".
Zašto je Ekvador tako privlačan za bande?
Ekvador se nalazi između Kolumbije i Perua, dva najveća proizvođača kokaina na svijetu. Prema Globalnom izvještaju Ujedinjenih nacija o kokainu 2023, proizvodnja kokaina je nedavno dostigla rekordne nivoe. Bezbjednosne snage u Kolumbiji provele su decenije pokušavajući da zaustave protok kokaina, a njihove policijske snage imale su obuku i podršku od strane Sjedinjenih Država.
Meksički narko-karteli i kriminalne bande sa Balkana učvrstili su se u Južnoj Americi nakon što je pobunjenička grupa Farc, koja je kontrolisala mnoge krijumčarske rute u Kolumbiji, demobilisana u okviru mirovnog sporazuma potpisanog 2016. godine. Ove transnacionalne kriminalne grupe želele su da istraže nove načine transporta kokaina proizvedenog u Kolumbiji do kupaca u Evropi i Sjedinjenim Državama. A Ekvador, sa svojim velikim lukama na pacifičkoj obali i ograničenim iskustvom u obračunu sa kriminalnim grupama, ubrzo je postao privlačna tranzitna zemlja za njihove pošiljke droge.
(MONDO)