Pećina pod lipom, Girska pećina i pećina Ledenjača proglašene za spomenike prirode u opštinama Sokolac i Foča
Opštine Sokolac i Foča su uz podršku i saglasnost Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske donijele odluke o proglašenju tri spomenika prirode na svom području, i to za Pećinu pod lipom, Girsku pećinu i pećinu Ledenjača.
Ova prirodna dobra su na ovaj način postali prvi spomenici proglašeni od lokalnih zajednica u Srpskoj, a na osnovu novog Zakona o zaštiti prirode.
Ministar za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske Srebrenka Golić rekla je Srni da se na ovaj način površina pod zaštitom u Republici povećala i iznosi 22.192 hektara.
"Zaštita navedenih spomenika prirode omogućiće intenzivniji razvoj turzma u opštinama na čijim područjima se nalaze, a posebno bih istakla da će omogućiti snažniju naučno-istraživačku djelatnost u oblasti speleologije i antropologije", istakla je Golićeva.
Ona je naglasila da bi ostale opštine trebalo da prepoznaju mogućnosti za razvoj koje ovakav način zaštite reprezentativnih i jedinstvenih spomenika prirode, na njihovim područjima, pruža.
Pećina pod lipom na teritoriji opštine Sokolac, u blizini sela Kadića Brdo, je značajna kao arheološki lokalitet. Paleolitski gravirani crteži na ulazu u pećinu su, prema dostupnim podacima, najstariji na prostoru Republike Srpske i BiH.
Otkriven je i bogat arheološki materijal - kamene alatke i oruđa, artefakti iz paleolita, a ispred otvora su pronađeni i ostaci pećinskog medvjeda.
Istraživanja su pokazala da je pračovjek naseljavao ovaj prostor u dugom vremenskom periodu i ovo paleolitsko nalazište je od prvorazrednog značaja ne samo za Republiku Srpsku i BiH, nego i za jugoistočnu Evropu.
Girska pećina je smještena na sjeveroistočnim padinama planine Ozren, opština Sokolac, i predstavlja hidrološki aktivnu pećinu izvorskog tipa sa prostranim glavnim kanalom i tri sporedna kanala ukupne dužine 1.300 metara.
Osnovna vrijednost pećine je u bogatom pećinskom nakitu koji je ostao očuvan u izvornom obliku.
Pećinski stubovi u glavnom kanalu dostižu prečnik i do tri metra, a kanal je ispunjen i salivima, koralnim nakitom, stalaktitima i draperijama, a i sporedni kanali su bogati pećinskim nakitom koji je na pojedinim mjestima toliko razvijen da pregrađuje kanale.
Pećina Ledenjača u Miljevini, na teritoriji opštine Foča, je značajna, prije svega, zbog arheološke vrijednosti.
To je potpuno sačuvan u izvornom obliku speleološki objekat koji zajedno sa ostalim dijelovima speleološkog sistema pokazuje drugi stadijum razvoja kraškog procesa.
Pećina je interesantna i po tome što predstavlja prostor nekadašnjeg boravljenja praistorijskih ljudi, a materijalni dokazi ljudi iz Bronzanog doba su očuvani u izvornom obliku i tragovi skrnavljenja su zanemarljivi.
Pećina Ledenjača je trenutno jedna od dvije pećine Republike Srpske kod kojih postoje praistorijski crteži ispred ulaza. Po ljepoti, atraktivnosti i originalnosti ovi crteži su jedinstveni na teritoriji Republike Srpske i BiH.
Smješteni na sjevernoj i južnoj strani ulaza, ovi crteži rađeni su na dva načina: graviranjem urezanih linija i punktiranjem grupa sitnih tačkica.
Postoje različita tumačenja crteža, od onih da su u pitanju falusi, vrste primitivnih alatki ili krajnje pojednostavljeni ljudi.
Pećina je dobila ime Ledenjača jer se u ljetnim mjesecima sa ulaznog stropa formiraju ledenice usljed procjeđivanja prokapnih voda i miješanja hladnog vazduha iz pećine sa spoljašnjim, toplim vazduhom.
Da bi donijeli akt o proglašenju zaštićenog područja, jedinice lokalne samouprave moraju pribaviti saglasnost Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, a prethodno i mišljenje Republičkog zavoda za zaštitu kulturno istorijskog i prirodnog nasljeđa i drugih nadležnih ministarstava.
Stručnu osnovu, odnosno studiju zaštite izrađuje Republički zavod za zaštitu kulturno istorijskog i prirodnog nasljeđa koji i vodi Registar zaštićenih prirodnih dobara.
U Republici Srpskoj je u toku je i postupak donošenja odluke o proglašenju zaštićenog spomenika prirode Velika pećina u opštini Bileća.