U srcu Evrope postoji grad koji briše pravila o granicama, Barle, mjesto koje je istovremeno pripada i Belgiji i Holandiji. Tamo linija razdvajanja ne prolazi kroz planine i rijeke, već kroz dvorišta, bašte, ulice, pa čak i kroz domove.
Granice se obično zamišljaju kao jasne linije koje razdvajaju države i zakone. Najčešće prate planine, rijeke ili ograde koje su vijekovima simbolisale podjele. Ali u srcu Evrope postoji mjesto koje tu logiku potpuno preokreće – gradić Barle, gdje granica nije prepreka nego turistički mamac. Ovdje linija razdvajanja prolazi kroz dvorišta, bašte, ulice, pa čak i kroz privatne domove.
Grad u dvije države
Barle leži na teritoriji Belgije i Holandije i na prvi pogled djeluje kao mirno mjesto. Tek kada se zagledate, postaje jasno da je riječ o geografskom fenomenu. Državna granica bukvalno presijeca kuhinje, dnevne i spavaće sobe, pa mještani vole reći da se lako može zaspati u Holandiji, a probuditi u Belgiji.
Ovakva komplikovana granica potiče još iz srednjeg vijeka, kada su šire područje dijelili feudalni gospodari. Nakon vijekova nasljeđivanja i precrtavanja parcela, linije nikada nisu jasno utvrđene. Kada je Belgija 1831. proglasila nezavisnost, granica je u ovom dijelu Evrope postala pravi administrativni mozaik. Umjesto ravne linije, formirane su brojne enklave – belgijske u Holandiji i holandske u Belgiji. Današnji oblik potvrđen je tek krajem 20. vijeka.
Danas Barle čine dvije opštine: belgijski Baarle-Hertog i holandski Baarle-Nasau. Na maloj površini nalazi se čak 30 enklava, zbog čega mnogi ovaj kraj nazivaju „najzapetljanijom granicom Evrope“.
Jedan grad – dva sistema
U Barleu gotovo sve postoji duplo: dvije opštine, dvije pošte, dvije crkve, dva gradonačelnika i dva administrativna sistema. Granica je obilježena bijelim krstićima i oznakama „B“ i „NL“, koje prolaze preko trgova, prodavnica i kafića. Pravilo je jednostavno – država kojoj pripadate određuje se prema tome gdje su vam ulazna vrata.
Razlike u zakonima, porezima i cijenama stanovnici koriste u svoju korist. Tačno se zna gdje je gorivo jeftinije, gdje se kupuje povoljnija hrana i gdje se isplati nabavljati pojedina roba.
Od "Rata maslaca" do turističkog čuda
Legende o dosjetljivosti mještana prepričavaju se i danas. Najpoznatija je priča o „Ratu maslaca“, kada se jeftin maslac iz Holandije masovno krijumčario u Belgiju, gdje je dostizao znatno višu cijenu. Baarle je tako postao mala laboratorija ekonomskih apsurda.
Uprkos administrativnim komplikacijama, život u gradu je miran. Granica se gotovo i ne osjeća – svi uglavnom govore nizozemski, djeca bez problema prelaze iz jedne škole u drugu, a porodice su često raspoređene na obje strane.
Danas u Baarleu živi oko 9.000 stanovnika, a mjesto je postalo popularna turistička tačka. Posjetioci dolaze da iskuse „mini Evropu“, gdje se država može promijeniti jednim korakom. Kafići i restorani koji posluju po „dvostrukim pravilima“ posebno su zanimljivi, pa nije čudo što ovaj grad iz godine u godinu privlači sve više radoznalih putnika.
(Putni Kofer/Mondo)