Malo planinsko mjesto u Francuskoj, Sen-Kolomban-de-Vilar donijelo je nesvakidašnju odluku, skijanje će ove zime biti potpuno besplatno.
Zima je u punom jeku, kao i skijaška sezona širom Evrope. Alpski centri su otvoreni, a skijaši tokom praznika masovno izlaze na staze, naravno, ukoliko to mogu da priušte. Cijene ski-pasova nastavljaju da rastu, zbog čega zimovanje i skijanje postaje nedostižno za sve veći broj ljudi. Međutim, ne važi svuda isto.
U francuskim Alpima postoji jedno skijalište koje, ne iz želje već iz nužde, ove zime nudi skijanje bez ikakve naplate. Da, dobro ste pročitali, besplatno skijanje za sve. Riječ je o Sen-Kolomban-de-Vilaru, malom selu u oblasti Savoja, smještenom na nadmorskoj visini od 1.100 metara.
Razlozi za ovu odluku, nažalost, nisu nimalo radosni. Finansijski minus skijališta naglo se produbio tokom prethodne dvije godine, pa je opština, poslije višemjesečne neizvijesnosti, odlučila da ove zime uopšte ne prodaje ski-pasove kako bi izbjegla dodatne gubitke. Paradoksalno, upravo ta odluka trebalo bi da donese uštede.
Skijalište u minusu više od 20 godina
Kako navodi gradonačelnik Pjer-Iv Bonivar, skijalište u Sen-Kolomban-de-Vilaru posluje sa gubitkom gotovo 25 godina. Iako je godišnji deficit u početku iznosio između 400.000 i 600.000 evra, posljednjih sezona on je značajno porastao, uglavnom zbog sve nepouzdanijih snježnih padavina. Samo operativni minus u 2025. godini dostigao je milion evra.
Za opštinu čiji je ukupni godišnji budžet 2,7 miliona evra, situacija je postala neodrživa.
"Gotovo 40 odsto budžeta odlazilo je na pokrivanje aktivnosti koja stalno pravi gubitke", rekao je Bonivar za Euronews Travel, uz napomenu da francuski zakon ne dozvoljava da se takva praksa neograničeno nastavi.
Finansijski pritisak doveo je i do intervencije prefekture, koja je naložila drastično smanjenje troškova, čak i po cijenu djelimičnog ili potpunog zatvaranja ski-liftova. Dodatni udarac bio je prekid veze sa ski-centrom Le Sibel, četvrtim po veličini u Francuskoj, čiji je Sen-Kolomban-de-Vilar bio dio od 2003. godine.
Naplata ski-pasova bila bi skuplja opcija
Uprkos pokušajima da se pronađe rješenje u saradnji sa upravljačima žičara i spoljnim partnerima, održiv ekonomski model nije pronađen. Umjesto potpunog gašenja skijanja, opština se odlučila za kompromis, drastično smanjenje skijaškog područja, uz zadržavanje manjeg dijela namenjenog lokalnom stanovništvu i posjetiocima.
"Prelazak sa povezanog skijališta na potpuni prestanak rada bio bi previše brutalan", kaže gradonačelnik, posebno zbog lokalnih ugostitelja i preduzetnika.
Tako je nastala ideja o besplatnom skijanju, a brojke su je potvrdile. Prodaja ski-pasova zahtevala bi angažovanje zaposlenih na blagajnama i održavanje sistema, što bi koštalo između 36.000 i 41.000 evra po sezoni, dok bi očekivani prihodi od početničkih karata iznosili svega oko 18.000 evra.
"Iskreno, jeftinije nam je da ne naplaćujemo ništa. Zvuči kao ekonomski apsurd, ali sa finansijske strane ima smisla", priznaje Bonivar.
Opština procjenjuje da će besplatno skijanje ove zime koštati između 150.000 i 200.000 evra, oko pet puta manje nego prošle sezone. Gubitak i dalje postoji, ali je podnošljiv.
Manje skijalište usmjereno na porodice i početnike
U praksi, skijalište će funkcionisati u skromnijem obimu: dvije vučnice i jedna pokretna traka za djecu, prvenstveno namijenjene početnicima i porodicama. Da li će ovaj eksperiment privući veći broj posjetilaca, ostaje da se vidi, naročito imajući u vidu sve neizvjesnije snježne uslove na ovoj nadmorskoj visini.
Za gradonačelnika, ova zima predstavlja prelaznu fazu, a ne trajno rješenje.
"Na 1.100 metara nadmorske visine, alpsko skijanje je dugoročno osuđeno na nestanak. Izazov je da se srednjevisinska planinska sela ponovo osmisle kroz raznovrsniju turističku ponudu, bolan, ali neophodan zaokret za zajednice koje su decenijama zavisile od skijanja", kaže Bonivar, uz napomenu da klimatske promjene u Alpima napreduju brže nego što se očekivalo.
Turizam i van skijanja: zimske i ljetnje alternative
Pored besplatnog skijanja za početnike, opština radi na proširenju turističke ponude, kako zimi, tako i tokom ljeta. Staze za krpljanje i zimske šetnje već su dostupne, naročito na osunčanim padinama gdje se snijeg brzo topi.
Kako ističe gradonačelnik, konfiguracija terena, sa velikim južnim ekspozicijama i slabim zadržavanjem snijega, čini oslanjanje isključivo na alpsko skijanje sve težim.
Umjesto toga, Sen-Kolomban-de-Vilar želi da se okrene svojim prednostima kao autentična, netaknuta alpska dolina. Planinarenje, pešačke staze i boravak u prirodi trebalo bi da dobiju na značaju, dok letnji turizam već sada bilježi stabilan broj posjetilaca.
"Do sada smo gotovo svu energiju, vrijeme i novac ulagali u skijašku djelatnost koja je stalno pravila gubitke. Ova odluka nam omogućava da oslobodimo resurse i razmišljamo o nečem drugačijem", objašnjava Bonivar.
Ipak, takva transformacija zahtijeva vrijeme. Razvoj pravog četvorosezonskog turističkog modela podrazumijeva i javna ulaganja i podršku lokalnih privrednika, što se, kako priznaje gradonačelnik, ne može ostvariti preko noći.
(EUpravo zato/Euronews)