Na današnji dan prije 96 godina umro Gavrilo Princip, čiji je atentat na Franca Ferdinanda, Beču poslužio kao izgovor za invaziju na Srbiju.
Princip je rođen je u julu 1894. godine u okolini Grahova. Njegovo zdravlje od najranijeg djetinjstva bilo je narušeno i bolovao je od tuberkuloze.
U Sarajevu je pohađao Trgovačku školu, a potom i gimnaziju iz koje je izbačen pošto je otkriveno da je član jedne antiaustrijske organizacije.
Zbog atentata na Franca Ferdinanda pred sud je 12. oktobra 1914. godine izvedeno 25 mladih ljudi.
Od šest atentatora pet je bilo mlađih od 21 godine, što ih je, prema tadašnjem zakonu, činilo maloljetnim.
Osuđeni su 29. oktobra na dugogodišnje zatvorske kazne i smrt vješanjem. Gavrilo, koji je bio maloljetan, osuđen je na 20 godina zatvora.
Kaznu je prvo izdržavao u Sarajevu, a potom u Terezinu, u današnjoj Češkoj.
Na zidu ćelije u Terezinu Princip je napisao: "Naše će sjene lutati po Beču, hodati po dvoru, plašiti gospodu...".
Gavrilo Princip umro je 28. aprila 1918. godine, samo nekoliko mjeseci pred raspad Austro-Ugarske.
Državne vlasti Kraljevine SHS prenijele su 1921. godine tijela atentatora u Sarajevo, gdje su sahranjeni u zajedničku grobnicu, kapelu vidovdanskih heroja.
Most u Sarajevu, nedaleko od mjesta atentata, dobio je 1918. godine spomen- ploču i naziv po Gavrilu Principu.
Vlasti Federacije BiH, koje ovaj čin ne smatraju istorijskim, promijenila su naziv mosta u Latinska ćuprija, a ploču uklonile.
Rodna kuća Gavrila Principa, zapaljena je u Drugom svjetskom ratu, a obnovljena 1964. godine kao muzej koji je čuvao uspomenu na junaka sa Tromeđe, sve do rata 1992-95. godine, kada je ponovo zapaljena.
Auto, Gavrilov pištolj i okrvavljena uniforma Franca Ferdinanda nalaze se u Vojnoistorijskom muzeju u Beču. Metak koji je ubio Ferdinanda izložen je u češkom gradu Konopište.
Na groblju Mramorje u Bosanskom Grahovu danas će biti služen parastos Gavrilu Principu, njegovim roditeljima, sveštenicima Milanu i Iliji Bilbiji i svim Srbima poginulim u ratu od 1914. do 1918. godine.
Parastos će biti služen u okviru obilježavanja 100 godina od Prvog svjetskog rata.
Svetu arhijerejsku liturgiju i parastost predvodiće episkop bihaćko-petrovački Atanasije uz sasluženje drugih episkopa i sveštenika ove eparhije, saopšteno je iz Ministarstva prosvjete i kulture Srpske.
Na času istorije pod nazivom "Slovo o Gavrilu" besjediće režiser Emir Kusturica, a pomenu i času istorije trebalo bi da prisustvuje i predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik.
(Srna, Foto: wikipedia.org)