Kineske vlasti su pojačale kontrolu oko trga Tjenanmen uoči godišnjice brutalnog suzbijanja prodemokratskih protesta.
Vlasti su udaljile ili stavile u kućni pritvor brojne bivše disidente uoči 20-ogodišnjice protesta od 4. juna 1989, prenose agencije.
Na svim kontinentima od Sidneja do Londona i Pariza, Vašingtona i Hongkonga održaće se komemoracije u sjećanje na nastradale, ali u samoj Kini očekuje se uobičajena zaglušujuća tišina o tom događaju, koju će možda samo prekinuti neke izolovane akcije.
Disidenti u zemlji su pod stalnim nadzorom ili su poslati "na svjež vazduh" van grada. Neki će možda u četvrtak obući bijelo, u znak žalosti, na poziv njihovih kolega koji žive u izgnanstvu, piše agencija Frans pres.
Zatvoren je pristup blogovima, internet forumima i drugim internet sajtovima kao što je sajt za slanje poruka Tviter (Twitter) i za razmjenu slika Flikr da bi se spriječile diskusije o godišhnici koja "pada" u četvrtak. Strane TV stanice koje stižu preko kabla kao Bi-Bi-Si (BBC), Si-En-En (CNN) i francuska TV5 takođe su blokirane.
Vladini internet nadzornici zatvorili su preko 6.000 sajtova za poruke na koledžima i univerzitetima da bi onemogućili razgovoro o događajima 1989, naveo je Informacioni centar za ljudska prava i demokratiju sa sjedištem u Hongkongu.
Snimateljima i fotografima nije dozvoljen pristup Trgu Tjenanmen bez specijalne dozvole, a novinari koji su probali da razgovaraju s disidentima privedeni su na nekoliko sati informativnog razgovora u policiji.
Pobuna iz 1989. koju je vojska ugušila u krvi 3. i 4. juna, i dalje je tabu u Kini. Nikad nije napravljen zvaničan izvještaj o broju mrtvih kojih je prema procjenama gradskih vlasti u Pekingu bilo 241, dok aktivisti za ljudska prava procjenjuju da ih je bilo više hiljada.
Studentski protesti iz 1989. godine brzo su pridobili podršku profesora, radnika, funkcionera i građana Pekinga i drugih gradova.
Počeli su sredinom aprila i okupili desetine hiljada do čak miliona Kineza koji su na ulicama tražili demokratizaciju zemlje.
Pokret koji su kineske vlasti proglasile za "kontrarevolucionarnu pobunu", trajao je sedam nedjelja prije nego što je bio nasilno ugušen uz pomoć tenkova. Dogodilo se nezamislivo, narodna vojska je pucala na narod.
Studenske vođe Vang Dan, Vuer Kaiksi i Čai Ling, danas su u iznganstvu. Bivši kineski lider Džao Cijang, smijenjen i osuđen zbog protivljenja nasilju protiv studenata i demonstranata, umro je u kućnom pritvoru 2005.
Svijet je odmah posle brutalne akcije kineskih vlasti osudio i izolovao Kinu, ali kada je ubrzo zatim Kina najavila ekonomske reforme, vrata svijeta su joj ponovo bila otvorena.
Bivši studentski vođa Čai Ling koja živi u izgnanstvu se uoči 20-ogodišnjice brutalne akcije na Tjenanmenu oglasila saopštenjem, pozivajući da se oslobode politički zatvorenici, da se sprovede nezavisna istraga tih događaja kao i da se dozvoli bivšim studentskim liderima da se vrate kući.
"Sadašnja generacija vođa koja ne snosi odgovornost (za brojne žrtve) treba da ima hrabrost da preinači presudu o protestima", rekla je Čai u saopštenju koje je izdao Informacioni centar za ljudska prava i demokratiju.
Vlada o protestu govori kao o "kontrarevolucionarnoj pobuni". Uoči godišnjice neki vodeći kineski pisci se drže već mjesecima u kućnom pritvoru.
Bao Tong, bivši sekretar vođe komunističke partije Džao Cijanga, koji je smijenjen zbog podrške demonstrantima 1989, sklonjen je iz Pekinga i odveden u svoju kuću u provinciji Džeđijang.
Profesorka u penziji Ding Cilin, čiji je sin ubijen u demonstracijama 1989. rekla je da su agenti iz bezbjednosti naložili njoj i njenom mužu da napuste glavni grad za vrijeme godišnjice, a kad oni nisu poslušali poslali su policiju ispred njihove kuće da ih spriječi da izađu.
Vu Gaosing, jedan od kineskih disidenata koji je bio zatvoren zbog učestvovanja u demokratskom pokretu 1989. godine, ponovo je priveden u subotu, javili su njegovi rođaci.
On je upravo objavio otvoreno pismo koje su potpisala još tri bivša politička zatvorenika kineskom predsedniku Hu Đintao u kome traži odštetu za bivše uhapšene tokom represije 4. juna 1989. zato što su izgubili pravo na socijalno i na penzije.
Nevladina organizacija Reporteri bez granica juče je osudila "brutalnu cenzuru" kineskih vlasti nametnutu bilo kakvom govoru o ugušenim demonstracijama iz 1989. godine i podsjetila da većina mladih Kineza ne zna šta se tada desilo.
Uprkos zvaničnoj tišini Kine o tim događajima, gušenje protesta je glavna tema za grupe aktiviste za ljudska prava i demokratiju u Hong Kongu, autonomnoj oblasti pod kineskom vlasću, gdje se očekuje da će 4. juna desetine hiljada izaći da obilježe godišnjicu.
(Beta/MONDO)