Dvije osobe u Srbiji zaražene bolešću koju prenose komarci: Evo kako da se zaštitite

26.07.2023. / 22:04

Autor Vesna Kerkez 26.07.2023. / 22:04

Virus Zapadnog Nila je stigao u Srbiju.

Kako se zaštititi od virusa zapadnog nila

Izvor: Shutterstock/YouTube/screenshot/Veritasium

Virus Zapadnog Nila koji prenosi domaći kuleks pipiens komarac, registrovan je kod ljudi u Srbiji.

"Na osnovu podataka dostavljenih Institutu za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut” od strane Nacionalne referentne laboratorije za ARBO viruse i hemoragične groznice Instituta za virusologiju, vakcine i serume "Torlak" na teritoriji Srbije do 26. jula 2023. godine registrovana su dva potvrđena slučaja oboljevanja od groznice Zapadnog Nila u humanoj populaciji. Oboljele osobe su sa teritorija Zapadnobačkog i Južnobačkog okruga - navode u Institutu za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut".

Groznica Zapadnog Nila prethodno je već otkrivena u tri zemlje i to u Grčkoj, Mađarskoj i u Italiji. Prema najnovijem izveštaju Instituta za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut" do 19. jula u ove tri zemlje otkriven je po jedan slučaj virusa Zapadnog Nila.

Prvi put identifikovan 1937. godine

U Srbiji je, inače, u toku intenzivni nadzor nad Groznicom Zapadnog Nila, a nadležni očekuju da se ovo oboljenje pojavi baš u toku ovog mjeseca. Groznica Zapadnog Nila je sezonsko oboljenje koje se prenosi ubodom zaraženog komarca.

"Glavni vektor, odnosno prenosilac virusa Zapadnog Nila je Culex pipiens, vrsta komarca koja je odomaćena i kod nas. Sezona transmisije virusa Zapadnog Nila u Srbiji uobičajeno traje od juna do novembra meseca", podsjećaju u Institutu "Batut".

Epidemiolog Slavica Maris, načelnik Jedinice za zarazne bolesti u Gradskom zavodu za javno zdravlje ranije je objasnila da je Zapadni Nil prvi put izolovan i identifikovan 1937. godine u slivu Zapadnog Nila, u oblasti Ugande.

Primarni rezervoar zaraze mnoge vrste ptica

"Nakon otkrivanja virus se proširio sa Afričkog kontinenta na Bliski istok, dijelove Azije i Australije, centralnu i istočnu Evropu i Mediteran. Danas je ovaj virus najrasprostranjeniji arbovirus na svijetu. Cirkulacija virusa Zapadnog Nila je prisutna na Evropskom kontinentu od 60-tih godina prošlog vijeka, ali se povećanje broja oboljelih ljudi bilježi u posljednje dvije decenije i ima tendenciju porasta u budućnosti. Faktori koji su doprineli ovakvoj epidemiološkoj situaciji su klimatske promjene, intenzivan međunarodni saobraćaj, širenje uzročnika i vektora na nova geografska područja, češće izlaganje ljudi divljim životinjama i insektima, promjene u mikroorganizmima (rezistencija na antimikrobne lijekove, porast virulencije)", objašnjava ona.

Prema njenim riječima, primarni rezervoar zaraze su mnoge vrste ptica (gavrani, vrane, svrake, čavke i dr.) kod kojih je infekcija najčešće asimptomatska (bez simptoma bolesti).

"U endemskim krajevima virus se održava između ptica koje su zaražene i komaraca koji se hrane krvlju ptica. Glavni vektor groznice Zapadnog Nila je komarac iz roda Culex ali i komarci drugih rodova kao što su: Aedes, aegypti, Aedes albopictus, Anopheles podložni su zaražavanju. Do sada je virus Zapadnog Nila izolovan kod 43 vrste komaraca. Komarci se zaraze prilikom sisanja krvi zaraženog domaćina. Inficirani komarci doživotno prenose uzročnika", kaže dr Maris.

Prenošenje infekcije

Prenošenje infekcije na ljude i druge životinje najčešće nastaje ubodom zaraženog komarca. Komarci se zaraze prilikom sisanja krvi zaraženih ptica. U rijetkim slučajevima infekcija može da se prenese putem transfuzije zaražene krvi, transplantacijom tkiva i organa i vertikalno sa majke na dijete (transplacentarno i tokom dojenja). Virus Zapadnog Nila se ne prenosi među ljudima putem kontakta. Simptomi bolesti nastaju 3 do 14 dana nakon uboda zaraženog komarca - kaže dr Maris.

Kod oko 80 odsto zaraženih osoba infekcija protiče asimptomatski. Oko 20 odsto inficiranih osoba ima blagu kliničku sliku u vidu groznice, glavobolje, mučnine, povraćanja, rjeđe se javlja otok limfnih žlijezda ili pojava ospe na koži grudi, leđa ili stomaka. Pomenuti simptomi prolaze u toku nekoliko dana, a u rijetkim slučajevima mogu trajati i više nedjelja.

"Kod jednog oboljelog na 150 inficiranih dolazi do razvoja teške kliničke slike sa znacima upale mozga (encefalitis) ili upale moždanica i kičmene moždine (meningitis), odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti. Tada u kliničkoj slici, pored groznice i glavobolje, dolazi do pojave ukočenosti vrata, stupora, dezorjentacije, kome, tremora, konvulzija, mišićne slabosti i paralize. Ovi simptomi mogu da traju nekoliko nedjelja, sa mogućim trajnim neurološkim oštećenjima. Osjetljivost na infekciju je opšta, ali osobe starosti preko 50 godina imaju veći rizik za nastanak neuroinvazivnog oblika bolesti. Infekcija dovodi do stvaranja imuniteta", objašnjava ona.

Nema specifične terapije

Dijagnoza oboljenja laboratorijski se potvrđuje na osnovu prisustva IgM antitijela na virus Zapadnog Nila u serumu i cerebrospinalnoj tečnosti. "Kada je o liječenju riječ nema specifične terapije protiv groznice Zapadnog Nila. Bolest se obično završava potpunim oporavkom nakon nekoliko nedjelja ili mjeseci. U slučaju teže kliničke slike, oboljeli se hospitalizuje", napominje dr Maris.

Infekcija virusom Zapadnog Nila je zvanično prvi put registrovana u humanoj populaciji na teritoriji Srbije krajem jula meseca 2012. godine. U periodu od 2012. do 2022. godine kod nas je registrovano ukupno 1296 slučajeva groznice Zapadnog Nila. U istom periodu bilježi se i 126 smrtnih ishoda koji se mogu dovesti u vezu sa oboljevanjem od nje. Vakcina protiv groznice Zapadnog Nila za primenu kod ljudi ne postoji, ali su ispitivanja u toku.