U Hramu Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima služena liturgija u pomen 4.000 Srba koje su ustaše tokom Drugog svjetskog rata ubile i bacile u 13 hercegovačkih jama, a u junu 1992. godine hrvatska vojska minirala Spomen-kosturnicu
Njegova svetost patrijarh srpski Irinej danas je uz sasluženje brojnih vladika i sveštenstva služio Svetu arhijerejsku liturgiju u Hramu Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima, kod Čapljine, koji je prethodno osveštan.
Patrijarh Irinej, sa dvadeset vladika i 200 sveštenika, prethodno je ispred Hrama Vaskrsenja Hristovog dočekao litiju koja je donijela ostatke moštiju Svetih prebilovačkih novomučenika iz Doma kulture u ovom mjestu, gdje su bile smještene posljednjih deset godina.
Patrijarh je simbolično uzeo mali kivot sa moštima Svetih prebilovačkih novomučenika koji je u litiji nošen tri puta oko hrama, u kojem je istovremeno obavljena sahrana moštiju prebilovačkih mučenika.
Njegova svetost rekao je da niko nije toliko žrtava podnio u posljednjih 100 godina kao srpski narod i da je stradanje u Prebilovcima jedna od mnogobrojnih golgota srpskih.
"U ovoj svetinji novoj i blagoslovenoj počivaju oni kojima je ljudska zloba namijenila strašnu smrt i strašno počivalište u ovoj zemlji Božijoj", rekao je patrijarh u Hramu sagrađenom na mjestu Spomen-kosturnice.
"Sabrali smo se na ovo sveto mesto u strahu Božijem, u srcima svojim, da se poklonimo svima koji su nevino postradali i nastradali, sa jedinom krivicom koja im je pripisana, ne samo njima, nego mnogo ranije, zato što su bili Srbi pravoslavne vere. To je bila njihova jedina krivica, i slava i hvala Gospodu što im je to jedina krivica, što druge krivice nisu imali", rekao je patrijarh Irinej u besjedi.
On je naglasio da u Prebilovcima nisu stradali samo ljudi, stradali su oni najneviniji - djeca.
"Samo Bog zna koliki je broj tih ljudskih anđela doživeo tu strašnu sudbinu", naveo je patrijarh Irinej.
On je rekao da svete mošti nisu imale mira jer im zloba ljudska, čije je porijeklo u đavolu i satani, nije dala da počivaju u ovom domu Božijem, i doživjeli su drugu smrt, ništa manje strašnu od one prve.
Grigorije: Da se zlo više ne ponovi
Njegovo preosveštenstvo episkop zahumsko-hercegovački i primorski Grigorije poručio je nakon osveštanja Hrama Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima da su prebilovački stradalnici sada zaštitnici koji svojom molitvom preklinju da se nikada i nikome slično zlodjelo ne bi više ponovilo.
"Ovo je dan koji je Gospod stvorio. Nakon 75 godina lutanja i stradanja koji su trajali i poslije njihove strašne - mučeničke smrti, njihovo prisustvo prekriva danas Prebilovce, Donju Neretvu i sve nas. Stoga vas ljubazno molim, braćo i sestre, udišite vazduh pažljivo i stupajte obazrivo, jer ste na zemlji svetoj, nakvašenoj krvlju, suzama i prahom mučenika koji nam postadoše vječni zastupnici pred Gospodom u Carstvu Nebeskom", istakao je vladika Grigorije u obraćanju okupljenima.
U ovom danu u molitvenom skrušenju, kaže vladika, priklanjamo glave pred njihovom svetom žrtvom.
"Ako oslušnete trepet ovog dana čućete horove anđela sa kojima pjevaju postradala djeca, žene, starci i ljudi muškarci iz Prebilovaca i iz svih hercegovačkih jama. Radujemo se i slavimo sa njima ovaj sveti dan u kojem mir i smiraj nalaze svi mučenici hercegovački. Oni čije kosti danas spustismo u svetu zemlju, ali i oni čiji ostaci i sada počivaju na dnu jama bezdanica i bezimenica. I oni se jednako raduju današnjem danu i događaju nesvakidašnjem i slave ovaj praznik sa nama", naglasio je vladika zahumsko-hercegovački.
Vladika Grigorije je vjernicima poručio da će, ako pažljivo oslušnu, čuti molitvu kojom ih mučenici preklinju da ispune duše svoje praštanjem i smirenjem.
"Da izagnate svaku zlu i zadnju misao, da zemlju na kojoj stojite gledate s ljubavlju i dobrotom kako se nikada i nikome slično zlodjelo ne bi više ponovilo", rekao je vladika Grigorije.
Dodik: Prebilovci da zauzmu mjesto koje zaslužuju
Predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik poručio je da Prebilovci i prebilovačke žrtve moraju zauzeti mjesto u istorijskom pamćenju srpskog naroda koje i zaslužuju.
"Hram Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima nije napravljen da pravi novi razdor, već da podsjeća na istinu", rekao je Dodik Srni.
Predsjednik Srpske naveo je da su Prebilovci dokaz da želja za eliminacijom srpskog naroda ne prestaje, što dokazuje i činjenica da su potomci onih koji su izvršili strašne zločine 1941. godine ponovo 1992. "ubili" kosti koje su u Prebilovcima bile sahranjene nakon nekoliko decenija ležanja u jamama.
"Vaskrsenje je nemoguće zaustaviti. Ljudi okupljeni oko Prebilovaca i oni koji su namjerili da žive ovdje bili su dovoljan razlog da se okupimo i izgradimo Hram Vaskrsenja Hristovog posvećen za više od 4.000 stradalnika koji su ubijeni samo zato što su Srbi", rekao je Dodik Srni.
On je istakao da je nemoguće umanjiti značaj Prebilovaca, jer se to nije uspjelo ni u komunizmu, ni devedesetih godina prošlog vijeka.
Hram Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima, kod Čapljine, sagrađen je u znak sjećanja na 4.000 Srba iz donje Hercegovine stradalih od ustaša u Drugom svjetskom ratu i bačenih u jame, a čije su kosti minirane 1992. godine u Spomen-kosturnici u ovom mjestu.
Po povratku Srba u Prebilovce, nakon 2000. godine, ostaci kostiju prebilovačkih novomučenika su sakupljeni. Stali su u sedam kovčega i one su danas sahranjene u kripti Hrama Vaskrsenja Hristovog koji je urađen po uzoru na Crkvu Hristovog groba u Jerusalimu, koja je simbol Vaskrsenja i simbol života.
Na zidovima Hrama ispisana su imena stradalnika, među kojima i 826 stanovnika Prebilovaca koje je jedno od četiri najstradalnija sela u svijetu u Drugom svjetskom ratu.
Hram u Prebilovcima sagrađen je uz dobru volju, razumijevanje i pomoć predsjednika Srpske Milorada Dodika, ali i zahvaljujući donacijama Srba u dijaspori.
U Prebilovce je jutros stiglo nekoliko hiljada ljudi, među kojima predsjednik Republike Srpske Milorada Dodik, predsjednik Narodne skupštine Srpske Nedeljko Čubrilović, članovi Vlade Srpske, srpski predstavnici u institucijama BiH, načelnici istočnohercegovačkih opština, narodni poslanici, delegacija iz Vatikana, akademik Matija Bećković, proslavljeni režiser Emir Kusturica i brojne druge zvanice.
U Prebilovcima je u prvim danima avgusta 1941. stradalo 85 odsto življa, mahom žena, djece i staraca. Oni su, prema svjedočenjima ustaša kojima je 1957. suđeno za ovaj zločin, živi gurnuti u jamu Golubinka kod sela Šurmanci, nadomak Međugorja.
Srpska pravoslavna crkva kanonizovala je mučenike prebilovačke koji se slave 6. avgusta kao Sveti prebilovački novomučenici.