/pripremio: Mladen Stojović, www.mondo.me/

Od svih plemena u Crnoj Gori, Vasojevići su zajednica koja se ponajviše formirala po rodnoj osnovi, odnosno poriklu. Slično Bjelopavlićima, ovo pleme nije dobilo ime po nekom mestu, već po svom rodonačelniku (Vasoju ili Vasu), i smatra se najčistijom etničkom plemenskom celinom u Crnoj Gori.

Bez želje da sudimo o tome koji epitet preciznije određuje imenicu Vasojevići kada je reč o poreklu ovog plemena, zanimljiv detalj je da se na Vikipediji tekst o Vasojevićima na ćirilici i latinici razlikuje samo u etničkom prefiksu! Na ćiriličnoj verziji navodi se tako da je reč o najvećem srpskom, a na latiničnoj da je u pitanju najveće crnogorsko pleme!

I "ćirilično" i "latinično" tumačenje porekla Vasojevićima navodi da postoje dve verzije narodnog predanja o rodonačelniku ovog plemena.

Prema jednoj, Vaso je bio rođak Vukana Nemanjića, rođen u Prizrenu, i u epohi Cara Dušana nosio je vojvodsku titulu. Njega je naslijedio sin Stevo Vasojević koji se u narodnim pesmama o Kosovskom boju pominje pod imenom Stevan Musić.

I po drugoj verziji, Vaso koji je začeo najveće pleme u Crnoj Gori  ima "plavu krv", jer je reč o sinu nekog hercegovačkog kralja, koji se u Lijevu Rijeku doselio odnekud iz Hercegovine. Selo Lijeva Rijeka koje slovi kao srce Vasojevića, inače, široj javnosti postalo je poznato po tome što porodica pokojnog bivšeg predsednika Srbije i SR Jugoslavije Slobodana Miloševića potiče upravo iz ovog mesta.

Pleme Vasojevići naseljava prostor Lijeve Rijeke u slivu Morače i na Tari ispod Komova, predeo oko gornje doline Lima, i oko stare Budimlje. Jedna od najspecifičnijih odlika pripadnika ovog plemena je snažna vezanost za maticu uprkos kontinuiranom raseljavanju po čitavoj Crnoj Gori, Srbiji ali i Bosni i Hercegovini.

Rodonačelnik Vasojevića je, po legendi, imao još četiri brata koja su takođe bili rodonačelnici velikih plemena: Pipo je osnovao pleme Pipera, Ozro Ozriniće, Kraso albansko pleme Krasnići, a Oto takođe albansko pleme Hoti!

Ruski istoričar, etnolog i atnropolog Pavel Apolonovič Rovinski, koji je tokom 25-godišnjeg boravka u Crnoj Gori napisao više kapitalnih dela o prošlosti, životu i običajima ovog podneblja, navodi da Vasojevići "nisu znali da objasne, odakle i kada je Vaso došao u Crnu Goru".

On je smatrao da je nedostatak te informacije posledica toga što Vaso nije bio ni došljak, ni srpski prebeg u Crnoj Gori, već je ponikao i postao čelnik plemena Vasojevića u Lijevoj Rijeci gde je formirana početna plemenska teritorija i plemensko jezgro ovog plemena.

Većina starijih Vasojevića danas mogu da nabroje sve pasove svojih predaka do samog rodonačelnika plemena. Reč je, manje-više, o dvadesetak pasova što, uzimajući u obzir prosek od oko trideset godina od pasa do pasa, koji se u nauci smatra objektivnim, potvrđuje predanje da Vasojevići na ovom prostoru žive najmanje šest vekova.

Ono po čemu je ovo pleme takođe prepoznatljivo je i tzv. "Vasojevićki zakon", koji je zapravo bio narodna modifikacija Dušanovog zakonika, i koji je sadržao 12 tačaka.

Dr Slobodan Tomović pisao je da je ovaj zakon "imao silno moralno dejstvo u narodu", te da je on "precizirao moralne, pa i fizičke norme za one koji dovedu u pitanje čast, ugled i interes šire narodne zajednice".

Prva tačka Vasojevićkog zakona glasila je:

- "Da se bespogovorno umire sva bratstva vasojevička i srbljačka. Ko ne bude oldžija, da bude nagondžija”.

- "Da muška glava bude trista groša, a ženska trista jedan".

Vojvoda Mašo Đurović, u ulozi delibaše na krsnoj slavi Petrovića, na molbu knjaza Nikole, posle uobičajene zdravice izdeklamovao i od čega Bog treba da sačuva crnogorskog gospodara. 

Nabrajajući od čega Bog treba da sačuva kralja Nikolu, vojvoda Mašo pomenuo je i “vasojevićko kumstvo”.

Vasojevićko kumstvo stiglo je na "crnu listu" Vojvode Maša zbog toga što je srpki vožd Karađorđe ubijen po direktnom naređenju njegovog vasojevićkog kuma Vujice Vulićevića…

POZNATI VASOJEVIĆI