Savez sindikata RS predstavio je dokument o novom sistemu plata u Republici Srpskoj, a koji je izazvao brojne polemike s obzirom da traže značajno povećanje miminalne plate za kvalifikovane radnike.
Njihov prijedlog je da minimalna plata za radnike sa visokom stručnom spremom bude oko 2.500 KM, odnosno u odnosu 2,7:1 u odnosu na miminalac koji je garantovan nekvalifikovanim radnicima (900 KM).
Mondo je imao uvid u ovaj dokument na kojem je rađeno oko dvije godine i o kojem su svoj sud dali i neki ekonomski stručnjaci. U svojoj analizi ovog dokumenta, ekonomski stručnjak Saša Stevanović smatra da spomenuti odnos nije realan, ali da jeste “ravnotežni koeficijent” 2,1:1 kao odnos minimalca radnika sa VSS spremom i NK radnika. Prema toj računici, mininalna plata VSS radnika bi iznosila 1.890 KM.
Stevanović je doktor ekonomskih nauka i trenutno direktor Društva za upravljanje Penzijskim rezervnim fondom Republike Srpske (PREF).
“Ravnotežni koeficijenti za stručnu spremu postižu ravnotežu i ne ugrožavaju makro-ekonomsko funkcionisanje Republike. Rast troškova plata ne bi imao značajniji uticaj na profitabilnost privrede, jer se prosječna profitabilnost privrede sa 16 odsto smanjuje na 14 odsto. Očekivana profitabilnost privrede bila bi još na višem nivou nego u Federaciji BiH”, ocijenio je Stevanović.
Prema ovoj analizi ravnotežni koeficijent za VŠS radnike bi iznosio 1,6 umjesto 2,2 koliko predlaže Savez sindikata, zatim za SSS 1,5 umjesto sindikalnih 1,75…
Ovaj dokument tek treba da bude prezentovan Uniji poslodavaca RS, a u narednih mjesec dana očekuje se i početak pregovora na relaciji sindikat - poslodavci – Vlada RS.
Premijer RS Radovan Višković juče je ocijenio da “nije siguran” da je ostvarivo ono što traži sindikat, ali da je svjestan da “nije normalno” da "svi imaju najnižu platu".
U dokumentu o novom sistemu plata u Srpskoj, Savez sindikata RS podvlači da je kod nas evidentna zloupotreba najniže plate.
“Ona prvenstveno predstavlja zaštitnu kategoriju za radnike bez kvalifikacija, NK radnike, a veliki broj poslodavaca u privrednim proizvodnim i uslužnim djelatnostima čak i radnicima sa srednjom pa i visokom stručnom spremom prijavljuju i isplaćuju platu koja je jednaka ili neznatno veća od najniže plate, a razliku plate isplaćuju u koverti što je nelegalno”, istakli su u sindikatu.
U prilog tome, u dokumentu su navedeni podaci Poreske uprave RS da je u martu 2024. godine neto platu do 1.000 KM primilo 91.211 radnika u Republici Srpskoj ili 31,02 odsto, a u rasponu od 900 KM do 1.000 KM 74.925 radnika ili 25,48 odsto, dok je platu do republičkog prosjeka primilo 188.278 radnika ili njih oko 64 odsto (gotovo dvije trećine radnika).
Sa druge strane, prema podacima Zavoda za statistiku RS, u ukupnoj strukturi zaposlenih u RS, svega pet odsto čine NK radnici ili njih oko 12.000.
“Onda ne iznenađuju podaci APIF-a RS da su privredni subjekti u 2023. godini ostvarili dobit najmanje u iznosu od oko 3,5 milijarde KM što je za 26 odsto više nego u 2022. godini, dok posmatrano u odnosu na 2020. godinu privredni subjekti su gotovo udvostručili dobit i veća je za oko 1,6 milijardi KM”, izračunali su u Savezu sindikata RS.
Posebno su se osvrnuli na pojedine privredne subjekte, primjera radi iz tekstilne, kožarske i obućarske industrije. Ovo je jedina grana u privredi u RS koja ima značajne olakšice i plaća najmanje doprinose.
“Neki od privrednih subjekata iz ove grane ostvarili su milionske dobiti od 4,5 miliona KM, sedam miliona KM, pa i 8,5 miliona KM, dok je prosječno isplaćena plata u preduzeću sa najvećom dobiti bila manja od prosjeka. Naime, prosječno isplaćena neto plata u ovoj grani privrede u prošloj godini je iznosila 963 KM”, istakli su u sindikatu.
Upozorili su da se i u 2024. godini nastavilo sa neopravdanim i nekontrolisanim rastom cijena.
Ako se uporedi mart ove godine i isti mjesec 2022. godine, hljeb je skuplji 33%, brašno 11%, riža 32% ,so 40%, junetina 26%, svinjetina 37%, piletna 31%, čajna kobasica 40%, jaja 41%, jabuke 25%, krompir 40%, drva za ogrev 42%, deterdžent za veš 40%, školska sveska 99%.
“Rast cijena, a pogotovo osnovnih životnih namirnica i drugih prehrambenih proizvoda, za posljedicu ima pad kupovne moći i životnog standarda radnika i njihovih porodica iako smo u proteklom periodu imali rast plata kao i najniže plate”, naveli su u Savezu sindikata RS.
(MONDO)
