Djelovanje Evropske unije imalo je slab efekat na ostvarenje napretka u osnovnim reformama u oblasti vladavine prava na Zapadnom Balkanu, navodi se u posebnom izvještaju koji je objavio Evropski revizorski sud (ECA).
U regionu su sprovedene određene reforme tehničke i operativne prirode, ali u kontekstu nedostatka političke volje i nedovoljnog angažmana, podrška EU je po pravilu bila nedovoljna za rješavanje problema u oblastima kao što su nezavisnost pravosuđa, koncentracija moći, političko uplitanje i korupcija, navode revizori.
U svim ekonomijama zapadnobalkanske šestorke postoje problemi u pogledu vladavine prava i osnovnih prava, a EU već više od 20 godina nastoji da im pomogne da sprovedu plan reformi, navodi se.
Pomoć EU temelji se na dva međusobno povezana smjera djelovanja, finansijskoj podršci, koja je od 2014. do 2020. dostigla iznos od približno 700 miliona evra, i političkom dijalogu. Sud je izradio izvještaj kako bi utvrdio da li je takvo djelovanje bilo primereno željenom cilju.
Prioriteti EU u oblasti vladavine prava na Zapadnom Balkanu su jasni i načelno pretočeni u posebne mjere u okviru instrumenta pretpristupne pomoći. Ipak, revizori su zaključili da postoje ključni rizici za održiv učinak njegovog dejstva koji i dalje nisu u dovoljnoj mjeri otklonjeni.
Mere za rješavanje problema nezadovoljavajućih administrativnih kapaciteta i manjka političke volje, koje imaju ključnu ulogu, malobrojne su i često nedjelotvorne. Uz to, revizori upozoravaju na nedosljednu primjenu preduslova za finansiranje i sprovođenje projekata, navodi se.
EU, kako se dodaje, prerijetko poseže za mogućnošću obustave pomoći ako zemlja korisnica ne poštuje osnovna načela demokratije, vladavine prava i poštovanja ljudskih prava.
Revizori su utvrdili i da podrška EU civilnom društvu nije dovoljna da se zadovolje potrebe tog sektora i da se ona uglavnom zasniva na kratkoročnim projektima.
Djelovanje EU je naizgled doprinijelo reformama, ali to je zato što su izvještaji obično usmjereni na kvantitativna ostvarenja, a nedovoljno na ono što se reformama zaista postiglo.
Na osnovu procjena uspješnosti koje su obavili revizori EU, dobija se sasvim drugačija predstava i iz njih se može zaključiti da je opšti napredak u pogledu vladavine prava u regionu prilično ograničen, i da je održivost teško postići.
Uprkos višedecenijskoj političkoj podršci i finansijskoj pomoći EU, u mnogim zemljama Zapadnog Balkana osnovni problemi ostaju neriješeni. Među njima su problemi u pogledu nezavisnosti pravosuđa, borbe protiv korupcije koja je i dalje raširena pojava, i slobode izražavanja.
Revizori preporučuju Evropskoj komisiji da ojača mehanizam za sprovođenje reformi u oblasti vladavine prava, da pojača podršku organizacijama civilnog društva i nezavisnim medijima, da direktnije poveže finansiranje sa napretkom u oblasti vladavine prava i da poboljša izvještavanje o projektima i njihovo praćenje, navodi se.
Beta