Mađarska je uvela kontrolu cijena hrane kako bi obuzdala inflaciju koja je dostigla rekordne visine u EU.
Premijer Mađarske Viktor Orban uveo je mjere kontrole cijena hrane u ovoj državi, nakon što je inflacija dostigla najviši nivo u Evropskoj uniji, što bi, kako ocjenjuju mediji, moglo uticati na njegove šanse za ponovni izbor 2026. godine.
Mađarska je pretrpjela najgori inflacioni skok u EU od početka ruske invazije na Ukrajinu 2022. godine, a cijene hrane ostaju veliki problem za domaćinstva. Zvanični podaci objavljeni prošle nedjelje pokazali su da su cijene hrane porasle za 7,1 odsto u posljednjih godinu dana.
Zbog ponovnog rasta inflacije i slabog oporavka, Orban je najavio velike poreske olakšice za majke i uveo gornju granicu za maloprodajne marže na 30 vrsta prehrambenih proizvoda kako bi zadržao cijene pod kontrolom.
"Ako vlada primjeti da maloprodajne lance ne poštuju ovu regulaciju, proširićemo je na sve kategorije hrane! Takođe, vlada je spremna da ponovo uvede regulisane cijene kao posljednje sredstvo", saopštilo je Ministarstvo privrede.
Godišnja inflacija u Mađarskoj iznosila je 5,7 odsto u januaru, što je najviši nivo među državama EU, više nego duplo od prosjeka Unije, koji je bio 2,8 odsto. U prethodnom periodu velikog inflacionog skoka, cijene hrane porasle su na prosjek EU u 2022. i 2023. godini, a vlada je tada takođe uvela kontrolu cijena, pokazalo je istraživanje centralne banke.
U oktobru vrhunac inflacije
Centralna banka je navela da je prethodni skok cijena bio djelimično uzrokovan niskom produktivnošću i visokom energetskoj intenzivnosti u industriji hrane, što su faktori koji su ostali prisutni i nakon što je inflacija počela da opada. Prethodni pokušaj kontrole cijena hrane nije dao rezultate jer su preduzeća nadoknadila gubitke povećanjem cijena drugih proizvoda.
Mađarska maloprodajna grupa OKSZ tvrdi da bi nove mjere mogle smanjiti inflaciju cijena hrane za 1-2 procentna poena, ako ne dođe do daljih rasta cijena u lancu snabdjevanja.
Ekonomski analitičar ING-a, Peter Virovacz, smatra da bi inflacija mogla da dostigne vrhunac od 6,5 odsto u oktobru, sa prosečnom inflacijom od 5,6 odsto. To bi značilo da bi Mađarska po drugi put u tri godine mogla imati najvišu inflaciju u EU.
Ove promjene povećavaju pritisak na Orbana, ističe Virovacz, podsećajući na prošlogodišnje predsjedničke izbore u SAD-u, kada je Donald Trump ponovo došao na vlast zbog nezadovoljstva birača u vezi sa upornom inflacijom.
Analitičari iz Wood & Company navode da bi oporavak inflacije u Mađarskoj mogao testirati prag bola Narodne banke Mađarske pod novim guvernerom Mihalyjem Vargom, jer bi ovi porasti mogli smanjiti pozitivnu kamatnu razliku banke.
Povećanje inflacije, koje je djelimično uzrokovano padom forinte, primoralo je banku da obustavi smanjenje kamatnih stopa na najvišoj EU stopi od 6,5 odsto.
(EUpravo zato)
