Na današnji dan, 5. maja 1821. godine, umro je Napoleon Bonaparte – jedan od najznačajnijih vojnih i političkih lidera u istoriji svijeta.
Smrt ovog korzikanskog strateškog genija označila je kraj jedne epohe i ostavila neizbrisiv trag u evropskoj, ali i svjetskoj istoriji.
Nakon konačnog poraza u bici kod Vaterloa 1815. godine, Napoleon je prognan na udaljeno ostrvo Sveta Helena u južnom Atlantskom okeanu, gdje je proveo posljednjih šest godina života pod strogim britanskim nadzorom. Umro je u 51. godini života, a kao zvaničan uzrok smrti navodi se rak želuca. Ipak, brojni istoričari i danas spekulišu o mogućem trovanju arsenom.
Njegove navodne posljednje riječi bile su: "Francuska, vojska, komandant armije, Žozefina", što svedoči o njegovoj neprekidnoj vezanosti za domovinu, vojsku i bivšu suprugu.
Car koji se sam okrunio
Napoleon je 1804. godine krunisan za cara Francuza, ali se istorijski upisao i po tome što je tokom ceremonije u Notr Damu – umjesto da se pokori tradiciji – sam sebi stavio krunu na glavu, pokazujući time da njegova moć ne dolazi ni od Pape, ni od Boga, već od njega samog.
Rođen na Korzici 1769. godine, Napoleon je do 24. godine već postao general u revolucionarnoj Francuskoj. Tokom svoje vladavine vodio je brojne ratove širom Evrope, šireći uticaj Francuske, ali i revolucione ideje. Njegov Napoleonov zakonik (Code Napoléon) i danas je osnova savremenih pravnih sistema u mnogim zemljama.
Više od ratnika
Malo je poznato da se tokom egipatske kampanje 1799. godine, Napoleonova vojska susrela s velikim arheološkim otkrićem – Rosetskim kamenom, koji će kasnije omogućiti dešifrovanje hijeroglifa i otvaranje vrata poznavanju drevnog Egipta.
I u izgnanstvu na Svetoj Heleni, Napoleon nije prestao da bude aktivan. U svojoj privatnoj biblioteci, koja je brojala više od 3.000 knjiga, proveo je dane pišući memoare i razmišljajući o svojoj prošlosti i o sudbini Evrope.n
Mit o visini i moći
Jedan od najrasprostranjenijih mitova vezanih za Napoleona jeste onaj da je bio niskog rasta. Ipak, prema današnjim mjerenjima, imao je oko 169 cm – što je bilo sasvim prosječno za tadašnje vrijeme. Zabluda je nastala zbog razlike u francuskim i britanskim jedinicama mjere.
Ljubav i legende
Iako se razveo od Žozefine jer mu nije mogla podariti nasljednika, njihova veza ostala je duboka. Njeno ime bilo je među posljednjim koje je izgovorio. Njegova smrt nije označila kraj njegove popularnosti – Napoleon ostaje inspiracija za brojne knjige, filmove, pa čak i teorije zavjere.
Uticaj na umjetnost
Napoleon Bonaparte bio je ne samo vojni i politički lider, već i trajna inspiracija u umjetnosti. Njegov idealizovani lik ovjekovečen je u slavnim djelima slikara poput Žak-Luja Davida ("Napoleon prelazi Alpe," "Krunisanje Napoleona") i vajara Antonija Kanove, dok je u književnosti bio predmet divljenja, ali i kritike – od Stendala i Tolstoja do Dostojevskog.
Betoven mu je prvobitno posvetio čuvenu 3. simfoniju "Eroica", ali je, razočaran njegovom samokrunisanošću, posvetu kasnije uklonio. Filmski autori kroz vijekove prikazuju ga kao simbol moći, ambicije i tragičnog pada, što potvrđuju i moderni prikazi poput filma "Napoleon" (2023) u režiji Ridlija Skota.
Danas, više od dva vijeka nakon njegove smrti, Napoleonova figura ostaje podjednako fascinantna. Heroj za jedne, tiranin za druge – jedno je sigurno: svijet nikada nije bio isti nakon što je Napoleon kročio na njegovu pozornicu.
(MONDO)
