Iako od vlasti slušamo da je u Srpskoj nulta tolerancija na vršnjačko nasilje, revizorski izvještaj pokazao je da učinak “Prevencije vršnjačkog nasilja u RS” nije na zadovoljavajućem nivou.
Kako se navodi u Izvještaju, provedena revizija, koja je obuhvatila period od januara 2019. do jula 2023. godine, je pokazala da sistem prevencije vršnjačkog nasilja nije u potpunosti uspostavljen i ne funkcioniše na način koji obezbjeđuje efikasnu prevenciju vršnjačkog nasilja.
U Izvještaju Glavne službe za reviziju, navodi se da na nivou Republike Srpske nisu doneseni konkretni strateški dokumenti koji se odnose na vršnjačko nasilje i njegovu prevenciju, kao i da vršnjačko nasilje nije definisano, niti je ova oblast zasebno regulisana u postojećim zakonskim i podzakonskim propisima u Republici Srpskoj.
“Poseban zakon kojim se uređuje materija vršnjačkog nasilja nije donesen. Za vršnjačko nasilje relevantni su protokoli zaključeni između nadležnih ministarstava. U kontekstu vršnjačkog nasilja protokoli imaju ograničenja u primjeni, a prevencija, preventivno djelovanje, razvijanje i sprovođenje programa prevencije se u protokolima samo uopšteno pominju”, stoji u ovom izvještaju, a na slične propuste nedavno je za naš portal ukazala i Ombudsman za djecu RS Gordana Rajić.
Revizori takođe navode da u periodu od 2019. do 2022. godine na nivou Republike Srpske nije donesen i realizovan sveobuhvatan programsko-planski dokument u kontekstu vršnjačkog nasilja i njegove prevencije, te da je prvi takav dokument Vlada Republike Srpske donijela tek u junu 2023. godine.
Stručnjaci postoje, ali nema evidencije
Kako je navedeno, u svim osnovnim i većini srednjih škola u Republici Srpskoj postoji osposobljen kadar, odnosno stručni saradnici, koji se mogu baviti pitanjima vršnjačkog nasilja i njegove prevencije. Škole uglavnom imaju zaposlena dva stručna saradnika, najčešće pedagoga i psihologa, jednog zaposlenog stručnog saradnika ima 12 odsto osnovnih i 19 odsto srednjih škola, a više od dva zaposlena stručna saradnika ima 4 odsto osnovnih škola i 18 odsto srednjih škola.
“Institucije planiraju i provode različite aktivnosti prevencije vršnjačkog nasilja o čemu se uglavnom ne vode funkcionalne evidencije, niti se prate i evaluiraju ostvareni rezultati i efekti. U RS nije uspostavljena jedinstvena funkcionalna baza podataka o vršnjačkom nasilju i provedenim mjerama i aktivnostima prevencije. Evidencije institucija su uglavnom nepotpune i nedovoljno pouzdane, osim Ministarstva unutrašnjih poslova koje raspolaže informatički podržanim evidencijama o prijavama vršnjačkog nasilja”, istakli su revizori.
Raste broj prijava
Upravo su podaci Ministarstva unutrašnjih poslova pokazali trend rasta prijava slučajeva vršnjačkog nasilja u periodu koji je obuhvatila revizija. Broj prijava za prvih šest mjeseci 2023. godine ukazuju da će se trend rasta nastaviti i u toj godini. Kao primjer navodi se podatak da je u 2019. godini evidentirano 21, a u 2022. godini 48 prijava vršnjačkog nasilja.
“U posmatranom periodu, uočljiv je porast učešća slučajeva koji se dešavaju u školi ili neposrednom školskom okruženju, a što je naročito izraženo u osnovnim školama. Oko trećine slučajeva vršnjačkog nasilja i dalje se dešava izvan vaspitnoobrazovnih ustanova. Praćenje i izvještavanje o vršnjačkom nasilju i realizaciji mjera i aktivnosti prevencije vršnjačkog nasilja propisima nije formalno uređeno, niti je adekvatno uspostavljeno. U posmatranom periodu izvještaje o realizaciji protokola, odnosno podatke o vršnjačkom nasilju škole nisu redovno dostavljale Ministarstvu prosvjete i kulture, a što se naročito odnosi na osnovne škole. U prosjeku, svaka peta osnovna škola dostavljala je podatke”, podaci su revizorskog izvještaja.
Deset škola, koje su obuhvaćene detaljnijim ispitivanjem, evidentirale su u školskoj 2022/2023. godini ukupno 75 slučajeva vršnjačkog nasilja, uz značajne razlike u broju slučajeva između škola i između polugodišta, ali i karakteristika slučajeva koji su evidentirani. Podaci pokazuju da u strukturi vršnjačkog nasilja po oblicima najveće učešće ima fizičko nasilje, zatim psihičko, dok su elektronsko, seksualno i drugi oblici nasilja manje zastupljeni.
Na osnovu nalaza i zaključaka revizori su kreirali preporuke koje su upućene nadležnim institucijama.
Podsjećamo, na posljednjem zasjedanju Narodne skupštine RS poslanicima su predstavljeni rezultati istraživanja koje je sproveo Ombudsman za djecu RS, prema kojem se deset odsto srednjoškolaca od 5.700 ispitanih izjasnilo da su bili žrtve vršnjačkog nasilja u prvom polugodištu, a 20 odsto je navelo da su bili žrtve tokom školovanja. Takođe, ovo istraživanje pokazalo je da problem predstavlja činjenica da nema zvaničnih podataka, odnosno evidencija iz kojih bi se, pored toga, da li je i koji oblik nasilja u porastu, mogli pratiti i drugi parametri vezani za nasilje.
(Mondo)