Božić danas slave vjernici rimokatoličke, većine pravoslavnih crkava i protestantskih kongregacija. MONDO im čestita najradosniji hrišćanski praznik.
Za sve rimokatolike, pravoslavne Grke, Kiprane, Bugare, Rumune, Čehe, Poljake, Slovake, Albance, ali i većinu vjernika pravoslavnih parohija u SAD, danas je najradosniji hrišćanski praznik – dan rođenja Isusa Hrista.
Preostale četiri autokefalne pravoslavne crkve (Jerusalimska patrijaršija, kao i ruska, srpska i gruzijska pravoslavna crkva) rođenje Isusa Hrista proslaviće takođe 25. decembra ali po svom, (staro)Julijanskom kalendaru, ili 7. januara po Gregorijanskom i Novojuliljanskom, odnosno Milankovićevom kalendaru.
Katolička crkva u ponoć između Badnjeg dana (24. decembra) i Božića (25. decembra) služi svetu misu koja se zove ponoćka. To je služba koju upražnjava samo rimokatolička crkva, jer se smatra da baš tada dolazi iz mraka Božje svjetlo.
Papa Franja održao je ponoćnu božićnu misu u bazilici Svetog Petra u Rimu pred vjernicima iz čitavog svijeta.
"Unutar kulture indiferentnosti koja često postaje nemilosrdna, naš stil života treba da bude ispunjen milosrđem, saosjećanjem, empatijom koje svakodnevno obnavljamo i punimo na izvoru molitve", rekao je papa okupljenim vernicima.
On je dodao da nas u svijetu "opijenom" potrošnjom, luksuzom i narcisoidnošću dolazak Hrista na Božić podsjeća na skromnost i shvatanje značaja onog što je suštinsko, prenijela je agencija Ansa.
Hrišćanski vjernici iz svih dijelova svijeta prethodno su u Vitlejemu obilježili Badnje veče u mjestu Hristovog rođenja.
Latinski patrijarh Fuad Tval predvodio je procesiju iz svog sjedišta u Jerusalimu do Vitlejema, prolazeći kroz izraelski betonsku barijeru koja okružuje veći dio grada, prenosi AP
BOŽIĆNI OBIČAJI
Svečana misa - ponoćka, privlači veliki broj vjernika rimokatoličke crkve, a crkvene i stare narodne pjesme, koje se tada pjevaju stvaraju atmosferu radosti.
Simboli proslave Božića kod rimokatolika su jasle u kojima je Hrist rođen, jelka kao večno zeleno drvo i adventni vijenac.
Običaj da se u crkve postave jasle, sa figurama koje dočaravaju siromašne uslove staje u kojoj je Hrist rođen, potiče iz 13. vijeka. Takve jasle u svojim domovima danas imaju i vjernici.
U kućama vjernika rimokatoličke crkve vijenac-advent je ispleten od slame i borovih grančica, ukrašen purpurnim vrpcama i ima četiri crvene svijeće, zbog četiri nedjelje posta, koje se pale jedna po jedna, svake nedjelje uoči Božića.
Post uoči praznika je karakterističan i za katolike i za pravoslavne, ali teolozi kažu da katolici nisu toliko striktni u postu hrane kao pravoslavni, već da njihova crkva više apeluje na duhovnu dimenziju – duhovnu (samo)obnovu i pomoć svima koji su u nevolji.
USKORO BOŽIĆ SVIMA ISTOG DANA?
Da li će svi hrišćani od sljedeče godine slaviti dan Hristovog rođenja istoga dana, ali ne i po istim kalendarima, znaće se poslije Svepravoslavnog sabora u Istanbulu sredinom sljedeće godine (ako do njega dođe).
Prošle godine odlučeno je na sastanku starešina pomjesnih pravoslavnih crkava na Fanaru (Istanbul), pod predsjedavanjem patrijarha carigradskog Vartolomeja, da se Veliki sabor pravoslavne crkve održi 2016. godine u Konstantinopolju (današnjem Istanbulu), u crkvi Svete Irine u kojoj je održan i Drugi vaseljenski sabor 381. godine.
Tačan datum Svepravoslavnog sabora još nije određen, a kao najvjerovatniji termin nezvanično je pominjan praznik Trojice, 50. dana nakon Uskrsa (u junu).
Prema prvobitnom planu, na ovom zasjedanju crkvenih velikodostojnika trebalo je da učestvuje više od 600 vladika. Kao "prvi među jednakima", skupu će predsjedavati patrijarh Vartolomej.
Protojerej stavrofor prof. dr Radomir Popović u studiji pod nazivom “Budući Sveti i veliki sabor Pravoslavne Crkve”, naveo je da je pitanje kalendara počev od 1971. godine nekoliko puta razmatrano na međupravoslavnim pripremnim konferencijama i to sa dva aspekta, teorijskog i praktičnog, te da je zauzeto stanovište da nema kanonskih predispozicija po pitanju kalendara, izuzev pitanja Pashe (Vaskrsa).
"Komisija je takođe konstatovala da je novi kalendar (Milankovićev) tačniji od starog, makar što se tiče matematičkih i astronomskih izračunavanja. I da se treba se više starati o tačnosti datuma Vaskrsa, kao i nepokretnih praznika tokom kalendarske crkvene godine. Komisija je imala u vidu i prilike u pojedinim pomjesnim Crkvama, prije sveg a pastirske razloge (Ruska pravoslavna crkva, Srpska pravoslavna crkva, Jerusalimska patrijaršija), tako da je konačno rješenje ovog pitanja ostavljeno svakoj pomjesnoj crkvi da ga uredi prema svojim mogućnostima", naveo je Popović.
O tome se u SPC izjasnio i pokojni patrijarh Pavle. U svom kapitalnom djelu “Da nam budu jasnija pitanja naše vjere”, iznio stav da o tome konačnu riječ treba da donese Svepravoslavni sabor, a ne da se to pojedinačno čini u pomjesnim pravoslavnim crkvama koje se još drže starog julijanskog kalendara.
O MILANKOVIĆEVOM KALENDARU
Među Srbima je i dalje malo poznata činjenica da i većina pravoslavnih crkava slavi Božić (ali ne i Uskrs) kada i Rimokatolička i protestantske, ali po svom kalendaru.
Kalendar koga se inače, pa tako i za proslavu Božića, drže te crkve se zove Novojulijanski, reformisani Julijanski ili, prema tvorcima Meletijin ili Milankovićev kalendar.
Naime u Carigradu (Konstantinopolju ili Istanbulu) maja 1923. godine održan je Svepravoslavni kongres na kome je kao član srpske delegacije učestvovao i srpski astronom Milutin Milanković koji je na zahtjev pravoslavnih predstavio svoj kalendar.
Opšte oduševljenje prisutnih patrijarha i izaslanika (osim iz Moskovske patrijaršije koja nije imala predstavnika jer se još nije bila oporavila od Revolucije 1917.), Milanković nije zaslužio samo time što je kalendar neuporedivo tačniji (za razliku od gregorijanskog kalendara koji na svakih 400 godina "ispušta" tri prestupne u odnosu na stari julijanski ovaj na svakih 900 godina ispušta sedam), već i zbog toga što njihovim usvajanjem dobijaju normalan kalendar a da ne moraju da prihvate kalendar katoličke crkve.
Pravoslavne crkve koje su reformisale kalendar su prihvatile od 1924. pa nadalje (bugarska crkva tek 1963.) Milankovićev ili tzv. Novojulijanski kalendar, a ne Gregorijanski.
Kalendar su do danas prihvatile 10 od 14 autokefalnih pravoslavnih crkava i to Carigradska (Vaseljenska) patrijaršija (po "prvenstvu časti" među pravoslavnim crkvama prva), Aleksandrijska patrijaršija (druga), Antiohijska patrijaršija (treća), Grčka pravoslavna crkva (11.), Kiparska crkva (10.), Bugarska pravoslavna crkva (osma), Rumunska pravoslavna crkva (sedma), kao i manje pravoslavne crkve Poljske (12.), Čeških zemalja i Slovačke (14), Albanska (13). Zanimljivo je da i većina parohija u SAD pravoslavnih crkava koje se drže starog kalendara, čak i Moskovske patrijaršije, primjenjuju novojulijanski kalendar.
Vjerni kalendaru koji se smatraju "svetim" i zovu "pravoslavnim" (iako ga je uveo rimski car Julije 45. godine prije Hrista i koji bi po tome mogao biti zvan i "varvarskim"), ostale su Jerusalemska patrijaršija (četvrta po "prvenstvu časti"), Moskovska patrijaršija (peta), Srpska pravoslavna crkva (šesta po diptihu Vaseljenske a sedma po onom Moskovske patrijaršije), Gruzijska pravoslavna crkva (deveta) a primjenjuje ga i manastirska zajednica Sveta gora.
Svaka crkva ima svoje, manje ili više dobre, razloge zašto je ostala pri starom ili prihvatila novo računanje vremena ali najpraktičniji svakako ima Jerusalimska patrijaršija. Naime većinu vjernika Jerusalimske patrijaršije čine pravoslani Arapi koji bi po novom kalendaru morali da se "guraju" na svetim mjestima u isto vrijeme kada Božić slave tamošnji katolici i protestanti.
Milankovićev i Gregorijanski kalendar će se prvi put razlikovati 2800. godine.
