Odbrana Beograda: Piloti u smrt krenuli iz "Zore"

Danas je tačno 76 godina od kako je u rano jutro 6. aprila 1941, iznenadnim bombardovanjem Beograda, nacistička Nemačka bez formalne objave rata napala Kraljevinu Jugoslaviju u Drugom svetskom ratu.

Druženje pilota je prekinuto kada je telefonom data tiha uzbuna. Među pozvanima bio je i komandir eskadrile kapetan Miloš Žunjić. Pozdravio se sa svojom devojkom i drugovima i odvezao se na aerodrom.

U zoru 6. aprila poveo je 102. eskadrilu i prvi sa svojim pratiocem presreće formaciju nacističkih bombardera, koji su doletali u napad na prestoni Beograd. Bio je to let u slavu i legendu.

Kapetan Žunjić je uspeo da obori jedan nemački bombarder "hajnkel 111", ali je njegov avion teško oštećen u sukobima sa "meseršmitima" zbog čega je bio primoran da padobranom iskoči iz aviona.

I pored nepisanog pilotskog kodeksa prema kome pilot koji iskoči iz aviona prestaje da bude meta, piloti nemačkog Luftvafea su mitraljezima usmrtili Žunjića dok se padobranom spuštao na zemlju.

Tokom ovog rata u vazduhu 6. lovački puk oborio je 47 neprijateljskih aviona i izgubio 10 pilota.

Rat nespremne Jugoslavije i decenijama spremane Nemačke trajao je kratko i u istoriji dobio naziv "Aprilski rat". Do 17. aprila već nije bilo otpora okupatoru, i potpisana je kapitulacije Vojske Kraljevine Jugoslavije, a u kratkotrajnom ratu stradalo je više hiljada civila.

Nemački bombarderi su 6. aprila 1941. u četiri navrata bombama zasuli glavni grad Jugoslavije. Na kolone izbeglica je potom popodne pucano avionskim mitraljezima iz "štuka".

Gađan je naseljeni deo grada, a pogođeni su Učiteljski dom, Kalenić pijaca, železnička stanica, Glavna pošta, zemunski aerodrom.

Samo u skloništu u porti beogradske Vaznesenjske crkve, kao i u velikom skloništu u Karađorđevom parku koji su direktno gađani 6. aprila 1941. godine, ubijeno je više stotina ljudi.

Potpuno je uništena Narodna biblioteka Srbije na Kosančićevom vencu, podignuta 1832. godine.

To je bila jedina nacionalna biblioteka koja je namerno napadnuta i uništena tokom Drugog svetskog rata, a skoro celi fond od 350.000 knjiga, uključujući srednjovekovne spise neprocenjive vrednosti, nestao je u požaru.

Izvor: MONDO/ Narodna biblioteka, arhiv

Deo krivice svakako pada i na nadležne čija je briga trebalo da bude da se to kulturno blago na vreme spase izmeštanjem.

Grad je pretrpeo neprocenjivu materijalnu štetu. Potpuno je razoreno 714, teže oštećeno 1.888, a delimično oštećeno 6.829 zgrada.

Tačan broj žrtava nikada nije precizno utvrđen. Na spisku poginulih u Beogradu, koji je tada imao 370.000 stanovnika, vodi se 2.274 ljudi, dok neke procene idu i do blizu 4.000 stradalih. To je kao da je u NATO bombardovanju SR Jugoslavije stradalo između 15 i 20 hiljada ljudi.

Nemački avioni su bombardovali i Kraljevo, a u napadu na Niš 8. aprila poginulo je oko 600 ljudi.

HITLER: IZBRIŠITE TU JUGOSLAVIJU

Do napada na Kraljevinu Jugoslaviju došlo je posle vojnog prevrata i demonstracija 27. marta protiv pristupanja Trojnom paktu (osovini Nemačka-Italija-Japan), koji je sa nacistima dva dana ranije sklopila tadašnja vlada Cvetković—Maček.

Otpor paktu sa silama Osovine razbesneo je Adolfa Hitlera, jer je poremetio planove o napadu na Sovjetski Savez. Tog 27. marta je na osnovu Hitlerove naredbe, u operativnom štabu Nemačke armije doneta odluka (Direktiva 25) da se, osim Grčke, i Kraljevina Jugoslavija izbriše kao država.

Jugoslavija je kapitulirala za samo 11 dana, a kralj i vlada napustili su zemlju tri dana ranije. Zemlja je raskomadana i podeljena između Nemačke, Italije, Mađarske i Bugarske, s tim što su Srbiju okupirale Hitlerove snage.

Sedam dana pre nego što je okončana invazija, 10. aprila 1941. godine, uz podršku Musolinijeve Italije, proglašena je tzv. Nezavisna Država Hrvatska, sa ustaškim vođom Antem Pavelićem na čelu.

Prema podacima prof. dr Dragoljuba Živojinovića, u aprilskom ratu stradalo je oko 20.000 ljudi.