Kada se govori о aerodromu Mahovljani, ili o "Aerodromima RS", kako je zvaničan naziv javnog preduzeća koje upravlja jedinom vazdušnom lukom u Republici Srpskoj, obično se govori o neuspjesima i propuštenim šansama.
Na zasjedanju Narodne skupštine Republike Srpske, koje još traje, od jednog poslanika SNSD-a čuli smo da je "banjalučki aerodrom konkurencija zagrebačkom," što podsjeća na ono vrijeme kada se govorilo da će "trebinjski aerodom oteti putnike dubrovačkom, podgoričkom, tivatskom."
Trebinjskog aerodroma nema, a direktor "Aerodroma RS" Miroslav Janjić nedavno je rekao da je Banjaluka u prošlosti "propustila šanse da razvije svoj aerodrom i da su neke prilike koje su ranije bile ponuđene sada izgubljene." Ne zna se šta je sve bilo nuđeno, ali otprilike se zna šta je ostvareno i izgubljeno.
Posljednja u nizu šansi, a možda će se ispostaviti da je ovo više neprilika nego prilika, jeste ponuda njemačke kompanije "Sea Air" koja je navodno zainteresovana za uvođenje putničkih letova sa banjalučkog aerodroma ka destinacijama u četiri zemlje, od marta 2017. godine. U međuvremenu je oktriveno da su pomenutoj kompaniji, zbog neprofesionalnosti neki drugi aerodromi više puta otkazivali saradnju i da "Sea Air" ima problem sa sertifikatima za letenje.
Dok Vlada RS čeka garancije njemačke kompanije imamo vremena da se podsjetimo na slične ostvarene i neostvarene letove sa mahovljanske piste.
Kargo letovi za Tursku
Od decembra 2014. godine do kraja prošle godine, koliko su trajali kargo letovi iz Banjaluke kargo avionom je za Tursku prevezeno oko 5,5 hiljada tona tereta, ali se turska kompanija u međuvremenu preselila na tuzlanski aerodrom. Turska je meso iz BiH počela uvoziti nakon poplava 2014. godine, želeći da na taj način pomogne ekonomiju BiH. Nije poznato do kada će ovaj uvoz i letovi trajati.
Iz "Aerodroma RS" je ranije ove godine najavljeno da će investicijom od oko sedam miliona maraka Aerodrom Banjaluka u sljedećih godinu dana povećati konkuretnost, a planirana je izgradnja kargo centra pa u Mahovljanima očekuju da će se preko ovog aerodroma ponovo izvoziti meso iz BiH u Tursku.
Air Serbia: Šta je, tu je
Od decembra 2013. srpski avio prevoznik "Air Sebia" leti do Beograda do Banjaluke i nazad. Na početku bilo je pet letova sedmično, a sada je to svedeno na tri. Karta nije skupa - oko 30 evra u jednom pravcu (zavisi kada rezervišete) - i u njenu cijenu karte su uključene sve aerodromske takse, pa ustvari aerodrom na taj način dijelom subvencioniše let. Letovi ka Beogradu su solidno popunjeni.
Iz ove godine daturaju informacije da bi Međunarodni aerodrom "Nikola Tesla" Beograd, mogao da u narednom periodu investira u infrastrukturu Aerodroma Banjaluka, koji bi daljom komercijalizacijom mogao postati regionalna destinacija za takozvane niskotarifne avio-kompanije.
Wizz Air: San o jeftinim kartama
Prije nego što će se skrasiti na tuzlanskom aerodromu, 2013. godine mađarska niskotarifna kompanija "Wizz Air" je pregovarala sa banjalučkim. Ipak, od dogovora sa ovim prevoznikom nije bilo ništa. Iz ministarstva saobraćaja i veza RS objašnjeno je da su Mađari tražili subvencije unaprijed i garanciju da će Vlada RS pokrivati eventualne gubitke ove kompanije.
Bilo je govora i o visokoj cijeni avionskog goriva koje je u Mahovljanima bilo preskupo, a Aerodrom navodno nije mogao da utiče na smanjenje cijene tako brzo zbog toga što pola skladišta za gorivo pripada OS BiH. Cijena mlaznog goriva na aerodromu Banjaluka danas je približno slična cijenama na drugim aerodromima u BiH pa je to prva osnova da se opet pokušaju pregovori sa nekim "low-cost" prevoznikom.
"Wiz Air" se kasnije dogovorio sa Aerodromom Tuzla pa avioni iz Tuzle sada lete u nekoliko evropskih gradova, među kojima su Berlin i London, karte su veoma jeftine. Broj putnika na tuzlanskom aerodromu se drastično povećao, ali poput banjalučkog i ovaj aerodrom zavisi od subvencija vlade, jer mađarskoj kompaniji ne naplaćuje takse pa ne ostvaruje zaradu od brojnih letova.
Ponuda iz Emirata
Pretprošle godine u medijima se pojavila informacija da su arapski investitori htjeli uložiti novac u banjalučki aerodrom, sagraditi kargo centar i usput investirati u proizvodnju i preradu voća i povrća što je potvrdio tadašnji ambasador BiH u Ujedinjenim Arapskim Emiratima, Aleksandar Dragičević.
Arapski biznismeni čija kompanija ima sjediste u Šri Lanci i Londonu sastali su se sa tadašnjim ministrom saobraćaja i veza, Nedeljkom Čubrilovićem i direktorom "Aerodroma RS", i predali poslovni plan za aerodrome. Vlada RS je još ranije, 2013. godine, prihvatila informaciju o pismu namjere firme "Valdex" iz UAE da pokrene avio saobraćaj iz Banjaluke, ali od posla nije bilo ništa jer prema objašnjenjima iz Vlade investitori nikada nisu predočili konkretne projekte i načine finansiranja.
Edelweiss Air iz Švajcarske
"Edelweiss Air", švajcarska avio-kompanija je 2014. godine najavila da će dva puta sedmično letjeti od Ciriha do Banjaluke i to tokom ljetnje sezone, ali je ubrzo odsutala od plana zbog slabe pretprodaje karata i interesovanja za letove.
Ovakvih najava bilo je više - skoro svake godine po jedna i svaki put od neke druge kompanije. Između ostalih, letove iz Banjaluke najavljivala je svojevremeno i jedna grčka kompanija.
Adria Airways i AustroJet - plaćanje praznih sjedišta
Od jula 2010. godine avion slovenačkog "Adria Airways" je letio od Banjaluke do Ljubljane i nazad. Ostaće zapamćeno da su prvi putnici bili fudbaleri Borca, koje je tadašnji premijer Milorad Dodik ispratio na njihovo evropsko gostovanje u Lozanu.
Bio je to dogovor sa Vladom Srpske, koja je subvencionisala Slovence sve do novembra 2011. godine. Letovi za Ljubljanu bili su poluprazni, a to je budžet Srpske koštalo 120.000 maraka svakog mjeseca.
Po sličnom principu, austrijski avio-prevoznik "Austrojet" je 2008. godine letio iz Banjaluke za Salcburg i Tivat. Vlada Srpske je takođe subvencionisala ovaj posao i ukupno potrošila oko milion KM prije nego što se od svega odustalo zbog očigledne neisplativosti.
Revizija: Aerodromi RS teško dišu
U izvještaju nezavisne revizorske kuće ''Aditon'' iz Banjaluke o poslovanju aerodroma u 2015. uakazano je da preduzeće “Aerodromi RS" ostvarenim poslovnim prihodima ne namiruje niti polovinu rashoda poslovanja, da zavisi od doznaka Vlade, a akumulirani gubici iz ranijih godina čine gotovo polovinu kapitala i mogu dovesti do ugrožavanja načela stalnosti poslovanja. Više od 50 posto prihoda "Aeorodroma" doznačava Vlada kroz grantove (око 1.9 miliona KM godišnje).
"Aerodromi RS" su u prošloj godini ostvarili prihod od 3,88 miliona KM, rashodi su bili 3,59 miliona - dobit oko 280.000 KM. Obavljeno je 1.437 aviooperacija i prevezeno 22.806 putnika, što je za 17,3 posto manje nego u 2014. godini.