Jednogodišnja saga u vezi mjerenja kvaliteta vazduha u Banjaluci uskoro bi mogla biti razriješena i građani bi trebalo da imaju kvalitetniju informaciju o tome kakav vazduh udišu.
Zvanični monitoring kvaliteta vazduha u gradu na Vrbasu ne postoji od 1. jula prošle godine zbog procedura oko javnih nabavki pa su Banjalučani već skoro godinu dana uskraćeni za informaciju o koncentraciji i emisiji štetnih materija u vazduhu.
Iz Gradske uprave Banjaluka nam je potvrđeno da su godinu dana od početka postupka, stvoreni uslovi za zaključenje ugovora, koji bi ovih dana trebalo da bude potpisan.
Za ponuđača izabran je Institut za građevinarstvo "IG", koji bi trebalo da mjeri kvalitet vazduh.
Osim ovog ponuđača u postupku javne nabavke za monitoring vazduha u Banjaluci učestvovao je i Institut za zaštitu i ekologiju Republike Srpske (vrijednost ponude 99.684,00 KM sa PDV-om ), ali pošto njihovu žalbu nije usvojila Kancelarija za razmatranje žalbi u Sarajevu ugovor bi trebalo da bude potpisan sa Insitutom za građevinarstvo "IG" čija ukupna vrijednost ponude iznosi 92.172,60 KM sa PDV-om.
Sa druge strane, iz Instituta za zaštitu i ekologiju RS tvrde da oni jedini u Srpskoj imaju licencu da mjere kvalitet vazduha.
"Zbog strogih kriterijuma više apsolutno niko nema ovlaštenja niti može to raditi osim nas. Prvi kriterijum je posjedovanje opreme, drugi je kadrovski i treći je da smo akreditovani od Instituta za akreditovanje BiH. Na osnovu nabrojanog Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS nama je izdala ovlaštenje tako da su naši rezultati i međunarodno priznati", rekao nam je Predrag Ilić, direktor Instituta za zaštitu i ekologiju RS.
Kako bi dobili detaljnije informacije vezano za ovaj slučaj kontaktirali smo i navedeno ministarstvo.
"Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske, na osnovu člana 59. stav 1. Zakona o zaštiti vazduha („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 124/11 i 46/17) i člana 3. stav 2. Pravilnika o uslovima za izdavanje dozvole za monitoring kvaliteta vazduha („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 03/18), izdaje dozvole za monitoring kvaliteta vazduha. Institut za građevinarstvo je u skladu sa navedenim propisima podnio zahtjev za izdavanje dozvole i postupak je u toku", navodi se u dopisu Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS.
Da Banjalučani ne znaju šta udišu ponovo su potvrdili za Mondo i u Hidrometereološkom zavodu Republike Srpske, ovlaštenoj instituciji za republički monitoring vazduha.
"Mjerenje kvaliteta vazduha u Banjaluci vrši se samo u Lazarevu, gdje je i meteorološka stanica. Od predviđenih pet parametara, zbog kvara na opremi, mjerenja se vrše za samo tri i to za azotove okside, ugljen monoksid i ozon. Očekujemo da će se uskoro razriješiti procedure oko javnih nabavki i da će građani znati kakav vazduh udišu", rekla nam je Ranka Radić, načelnik Odjeljenja za zaštitu životne sredine ovog zavoda.
Banjaluka u jalovoj borbi protiv zagađenja vazduha
Gradonačelnik Banjaluke Igor Radojičić krajem februara je u Beču potpisao izjavu kojom se Grad pridružuje borbi protiv klimatskih promjena i zagađenja štetnim gasovima u atmosferi.
"Grad Banjaluka se pridružio spisku od oko 40 gradova iz Evrope, uključujući Varšavu, Ljubljanu, Atinu, Beč i druge gradove koji su podržali potrebu smanjenja štetnih gasova u atmosferi i narušavanja klime na našoj planeti“, kazao je tada Radojičić.
Odogovore iz Gradske uprave na pitanja šta će to konkretno da znači za građane Banjaluke nikada nismo dobili.
U časopisu Društva doktora medicine Republike Srpske krajem 2016. godine objavljen je stručni rad Uticaj zagađenja vazduha na obolijevanje stanovnika Republike Srpske. Na osnovu podataka iznesenim u ovoj studiji glavni zagađivači vazduha u RS su sekundarne čestice PM2.5 i PM10 (prečnika manjih od 2.5, odnosno 10 mikometara), azotni oksidi, ozon, sumpor dioksid, policiklični aromatični ugljovodonici, benzden, 1,3-butadien, ugljen-monoksid i olovo.
Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije u BiH godišnje prijevremeno umre oko tri hiljade ljudi zbog izloženosti zagađenom vazduhu, a dugotrajna izloženost štetnim česticama uzrokuje pojavu kardiovaskularnih bolesti, moždanog udara i respiratornih bolesti.
Da je u BiH stanje kritično potvrdiili su i raniji podaci SZO gdje je navedeno da je BiH po svim parametrima najzagađenija zemlja u Evropi. Tako su BiH, Bugarska, Albanija i Ukrajina zemlje sa najvišom stopom mortaliteta zbog velike zagađenosti vazduha.