Borba aktivista, udruženja, organizacija i mještana čija su sela ugrožena planovima za izgradnju malih hidroelektrana (MHE) udruženih u Koaliciju za zaštitu rijeka obilježila je i 2020. godinu.
U ovoj godini su ostvareni i značajni rezultati, pa se tako i povećao broj opština i gradova koji su se pridružili inicijativi Opštine bez brana i koji su potpisali istoimenu deklaraciju. Riječ je o zajedničkoj inicijativi ekoloških nevladinih organizacija i opština iniciranoj od strane Koalicije za zaštitu rijeka Bosne i Hercegovine.
Do sada je Deklaraciju potpisalo 10 opština, a tokom protekle godine je poslano oko 30 dopisa kojima su predstavnici Koalicije tražili sastanke sa načelnicima i gradonačelnicima kako bi predstavili inicijativu i inicirali moguće potpisivanje Deklaracije. Na većinu adresa su ponovljeni dopisi, ali odgovora sa druge strane nije bilo.
Opštine koje su do sada potpisale Deklaraciju „Opštine bez brana“ i tako se obavezale da neće izdati nikakvu koncesiju, dozvolu ili preporuku za izgradnju brana ili hidroelektrana na teritoriji njihove opštine bez konsultacija sa građanima su: Istočno Novo Sarajevo, Sokolac, Ljubuški, Istočni Stari Grad, Istočna Ilidža, Trnovo, Pale, Bihać, Centar Sarajevo i Novi Travnik.
Predstavnici Livna i Tomislavgrada su se izjasnili da ne žele potpisati Deklaraciju, jer nemaju namjeru graditi male hidroelektrane, dok je predstavnik Dervente kazao da je ne želi potpisati, jer nema planiranih MHE na području opštine Derventa.
Opštine koje nisu odgovorile na dopise, i pored poslanih podsjetnika su: Mrkonjić Grad, Šipovo, Prijedor, Ribnik, Kiseljak, Fojnica, Vitez, Sanski Most, Lopare, Visoko, Novi Grad Sarajevo, Kotor Varoš, Drvar, Stolac, Bileća, Ravno, Trebinje i Ljubinje. Od strane predstavnika Travnika je pokazana želja za saradnjom i održan je sastanak te se čeka na odluku opštinskog vijeća o ovoj temi. U Jajcu je prihvaćena Deklaracija nakon što se formiralo opštinsko vijeće i čeka se zvanično potpisivanje.
"Moram da istaknem da su se predstavnici Ljubuškog i Bihaća prvi javili nama i bili su odmah zainteresovani za potpisivanje Deklaracije. Oba gradonačelnika su izjavili da su svjesni šta njihove rijeke znače za njih, njihove građane i turizam. Saradnje nije manjkalo ni sa ostalim potpisnicima te ovom prilikom pozivam sve predstavnike opšina i gradova da se i oni pridruže inicijativi i tako stanu na stranu zaštite prirode i svojih građana", poručuje Dragana Skenderija, koordinatorica Koalicije za zaštitu rijeka BiH.
Naglasila je da čekaju i odgovor gradonačelnika Banjaluke Draqška Stanivukovića i nadaju se da će biti pozitivan i uslijediti ubrzo, kao i da će se i još neko od već kontaktiranih predstavnika odazvati na poziv.
Deklaracija "Opštine bez brana" dio je aktivnosti koje zajedno implementiraju Arnika (Češka), Koalicija za zaštitu rijeka BiH i Centar za životnu sredinu uz finansiranje Programa za promociju tranzicije Češke Republike i Evropske unije kroz projekat Eko BiH. Zasnovana je na „Deklaraciji o zaštiti rijeka Zapadnog Balkana“ koja je donesena 2019. godine na međunarodnoj konferenciji održanoj u Sarajevu. više informacija možete pronaći na ovom linku.
U 2021. godini Skupština Republike Srpske usvojila je Deklaraciju o zaštiti rijeka, a nakon Predstavničkog doma i Dom naroda Parlamenta Federacije BiH usvojio je zakonski okvir za zabranu gradnje malih hidroelektrana u FBiH u formi nacrta zakona o električnoj energiji.
Prostor za ove projekte koje donose korist samo pojedincima, a istovremeno nemjerljivu štetu ljudima i prirodi, sve se više sužava. Iz Koalicije za zaštitu rijeka BiH poručuju da se borba nastavlja sve do potpunog moratorijuma na izgradnju ovih objekata.
(MONDO)
