Šta piše u 'non pejperu' o BiH: Njemačka i Francuska prijete obustavom finansiranja i kontaktima sa visokim zvaničnicima

Francuska i Njemačka uputile su partnerima u Evropskoj uniji "non-pejper" o situaciji u Bosni i Hercegovini, pozivajući na hitnu reakciju istovremeno ističući da "spoljni uticaj treba biti ograničen".

Cilj Evropske unije, kako se navodi u dokumentu, ostaje očuvanje i izgradnja mirne, stabilne, suverene i nezavisne funkcionalne evropske države Bosne i Hercegovine, koja poštuje principe i vrijednosti EU, uključujući demokratska društva i vladavinu prava, te budućnost BiH unutar Evropske unije.

"Trenutna ustavna kriza u BiH predstavlja najozbiljniji izazov suverenitetu, jedinstvu, kao i funkcionalnom i teritorijalnom integritetu BiH u posljednjih 30 godina, od potpisivanja Dejtonskog-pariskog okvirnog sporazuma za mir", navodi se u dokumentu. Posebno se ističe da su tokom prethodnih sedmica "potezi i pravni procesi unutar Republike Srpske, koji su uslijedili nakon presude protiv predsjednika RS Milorada Dodika 26. februara 2025. godine, otvoreno napali ustavni poredak BiH".

Non-pejper nabraja konkretne akte RS usvojene 26. i 27. februara, te 13. marta 2025. godine, uključujući odluke o mjerama koje proizilaze iz neustavnih odluka, Zakon o Visokom sudskom i tužilačkom savjetu RS, Zakon o neprimjenjivanju zakona BiH, izmjene i dopune Krivičnog zakona RS, Zakon o posebnom registru i transparentnosti rada neprofitnih organizacija, te Nacrt ustava RS i Zakon o zaštiti ustavnog poretka RS.

Evropska unija i njene države članice su, kako se navodi, u više navrata izrazile nedvosmislenu osudu ovih akata, nazivajući ih prijetnjom funkcionalnosti državnih institucija i osnovnim slobodama građana, te ističući da su u suprotnosti s obavezama BiH na njenom putu prema EU. Dokument podsjeća na zaključke Vijeća iz decembra 2024. godine, koji su pozivali na razmatranje svih opcija i ozbiljnih posljedica u okviru instrumenata EU za aktere koji podrivaju ustavni poredak BiH.

Neposredni cilj ovog non-pejpera je "ukidanje neustavnih zakona i povlačenje nacrta novog ustava", pri čemu se navodi da treba istražiti sve opcije za postizanje ovog cilja. Trajno rješenje krize zahtijeva "potpun i nepovratan povratak Republike Srpske ustavnom poretku Bosne i Hercegovine", ponovno opredjeljenje političkih predstavnika Srba za pravilno funkcionisanje državnih institucija i njihova obnova posvećenosti provođenju svih relevantnih koraka ka pristupanju EU.

Kao sljedeći koraci, predlažu se mjere u okviru instrumenata EU, uključujući potpunu suspenziju finansijske podrške svim projektima koji su direktno ili djelimično korisni za RS u okviru Investicionog okvira za Zapadni Balkan (WBIF), te prekid dva već suspendovana projekta. Komisija bi trebalo da se uzdrži od predlaganja novih projekata za RS, a kriteriji za ukidanje ovih mjera zavisiće od konstruktivnih koraka rukovodstva RS. Takođe, predlaže se kontakt sa međunarodnim finansijskim institucijama poput Svjetske banke radi sličnog pristupa i suspenzija bilateralne finansijske pomoći RS.

Dokument predviđa i razmatranje ciljanog okvira za primjenu restriktivnih mjera (sankcija) EU prema pojedincima ili entitetima koji podrivaju suverenitet i ustavni poredak BiH, očekujući prijedloge od Visokog predstavnika za vanjsku politiku EU. U nedostatku konsenzusa na nivou EU, predlažu se nacionalne mjere država članica, uključujući zabrane putovanja, koje bi trebalo da budu privremene i reverzibilne.

Naglašava se da postupci RS idu suprotno evropskom putu BiH i interesima stanovništva, te da napredak u pristupanju EU zavisi od sprovođenja preporuka Komisije. Konačno, predlaže se da se angažman EU i njenih država članica prema zvaničnicima vlasti RS ili SNSD-a fokusira na isticanje rizika neustavnog kursa Milorada Dodika, uz spremnost na ublažavanje tenzija ukoliko dođe do povlačenja neustavnih poteza. Kontakti na visokom nivou s osuđenim ili optuženim liderima RS (Milorad Dodik, Nenad Stevandić i Nataša Visković) trebali bi biti suspendovani.

Podsjetimo, načelnik Generalštaba Vojske Srbije Milan Mojsilović rekao je juče da je predsjednik Srbije Aleksandar Vučić upoznao članove Savjeta za nacionalnu bezbjednost sa non-pejperom koji su napravile Francuska i Njemačka o BiH, a tiče se i Republike Srpske.

"Sa tim dokumentom upoznati su članovi proširenog Saveta za nacionalnu bezbednost, definisane su smernice, dati su zadaci i smernice u kom obimu će se Srbija odnositi prema navedenom pitanju", rekao je Mojsilović.

(Mondo)