Poslanici Evropskog parlamenta usvojili su danas Rezoluciju o polarizaciji i rastućoj represiji u Srbiji sa 457 glasova za, 103 protiv, dok nisu glasala 72 poslanika.
U tekstu se navodi da ni godinu dana nakon tragedije u Novom Sadu istraga nije završena i poziva na "potpuno i transparentno sprovođenje pravnih postupaka nakon istrage nadležnih organa kako bi se odgovorni priveli pravdi, u skladu sa vladavinom prava".
Uticaj Kine u Srbiji značajno se povećao proteklih godina kroz velike infrastrukturne investicije, što izaziva zabrinutost u vezi sa transparentnošću, usklađenošću sa standardima Evropske unije i poštovanjem ekoloških propisa, piše u tekstu.
Projekat novosadske stanice je dio brze želkeznice Beograd - Budimpešta, piše u tekstu, uz objašnjenje da su ga realizovale dvije kineske kompanije u okviru međuvladinog sporazuma Srbija - Kina, van redovnog okvira Zakona o javnim nabavkama.
Dodaje se da je u izveštaju Komisije za 2024. godine bilo navedeno upozorenje na zaobilaženje pravila o nabavkama putem takvih sporazuma, uzimajući u obzir da je u martu ove godine Evropska kancelarija javnog tužioca (EPPO) pokrenula istragu o mogućoj zloupotrebi sredstava EU dodijeljenih za rekonstrukciju željezničke stanice u Novom Sadu.
Pad nadstrešnice je izazvao "nezabilježene" proteste širom Srbije koje su predvodili studenti, zahtijevajući pravdu, institucionalnu odgovornost, transparentnost, vanredne izbore, njihov integritet, poštovanje građanskih sloboda, podjelu vlasti, slobodu medija, kraj sistemske korupcije, kao i ulaganje u obrazovanje, konstatuje se u tekstu Rezolucije.
Ukazuje se da je od februara do kraja septembra održano više od 10.000 protesta u više od 630 mesta i 1.200 lokalnih zajednica, uključujući i najveći skup u istoriji Srbije 15. marta i drugi po veličini 28. juna, čime je, kako se ocjenjuje, to postao najveći građanski pokret u proteklih nekoliko decenija.
Evropski parlament podržava pravo srpskih studenata i građana na mirne proteste, koji pozivaju na odgovornost i demokratske reforme, direktno povezane sa vladavinom prava, kakve EU očekuje od Srbije.
Parlament ističe značaj građanske hrabrosti, opredijeljenosti za nenasilje i angažovanja mladih za napredak Srbije na evropskom putu i podržava iskrene pokušaje dijaloga o tome kako vlada može da ispuni studentske zahtjeve i izražava duboku zabrinutost što situacija u Srbiji ostaje napeta i polarizovana, što lako može dovesti do nasilja.
To je direktna posljedica govora mržnje, podsticanja nasilja, kampanja blaćenja protivnika i anti-EU i proruske propagande, kakva se široko širi putem medija pod kontrolom vlade, ali i državnih zvaničnika, kao i grubog neuspeha vlasti da se suoče sa prošlošću Srbije, poručuje se u Rezoluciji.
Evropski parlament najstrože osuđuje talas nasilja pod uticajem države, zastrašivanja i neselektivna hapšenja mirnih demonstranata, novinara, organizacija civilnog društva i predstavnika opozicije, kao i kampanje blaćenja, medijsko zastrašivanje i zloupotrebu ličnih podataka u cilju diskreditovanja demonstranata i poziva srpske vlasti da obezbijede slobodu medija.
Istaknuti zvaničnici se pozivaju da prekinu sa zapaljivom retorikom koja podstiče neprijateljstvo ili nasilje, kao i upotrebu nezakonitog nadzora protiv demonstranata.
Evropski parlament smatra da je srpsko rukovodstvo politički odgovorno za eskalaciju represije, normalizaciju nasilja i slabljenje demokratskih institucija i izražava žaljenje što najistaknutiji državni zvaničnici aktivno šire teorije zavjere da je urušavanje nadstrešnice sabotaža ili teroristički napad.
Izražava se zabrinutost zbog izostanka reakcije državnih institucija, uključujući organe gonjenja i pravosuđe, da opovrgnu te neutemeljene tvrdnje.
Tvrdi se da je predsjednik Srbije Aleksandar Vučić koristio "dehumanizujući jezik i prema političarima iz EU, uključujući članove Evropskog parlamenta koji su izrazili podršku demonstrantima".
"Oštro osuđujemo odmazdu vlade nad zaposlenima u sektorima obrazovanja i kulture zbog podrške protestima, uključujući otkaze, smanjenje plata, povlačenje finansiranja javnih univerziteta i prisustvo policije u zgradama univerziteta", navodi se u tekstu.
Evropski parlament poziva srpske vlasti da odmah obnove finansiranje univerziteta, a nadležne institucije da obezbijede neometano učešće akademske i istraživačke zajednice u projektima čiji je EU finansijer.
Osuđuje se organizovanje "ilegalnog kampa u Pionirskom parku ispred zgrade Predsedništva Srbije i njegovo naknadno proširenje na trg ispred Narodne skupštine".
Srpske vlasti se pozivaju na hitnu i potpunu primenu svih preporuka OEBS kako bi se obezbijedili slobodni i fer izbori, a naročito onih koje se odnose na nezavisnu reviziju biračkog spiska, transparentno i pluralističko imenovanje članova Savjeta Regulatornog tijela za elektronske medije i obezbjeđivanje fer i jednakog pristupa svih političkih aktera vremenu emitovanja na Radio-televiziji Srbije.
Pregovori o pristupanju Srbije EU treba da napreduju samo na osnovu mjerljivog i održivog napretka u fundamentalnim oblastima, naročito vladavine prava, borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala, nezavisnosti pravosuđa, slobode medija, reforme javne uprave, potpune usklađenosti sa zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom Unije, uključujući i sankcije Rusiji.
Rezolucijom se podržava hitno upućivanje ak hok misije EU za utvrđivanje činjenica u Srbiju, uz učešće Evropskog parlamenta, kako bi se na terenu procijenilo stanje demokratije, protesti, napadi na demonstrante i represija usmjerena protiv studenata, akademika i prosvetnih radnika u zaposlenih u javnom sektoru.
Evropski parlament poziva najistaknutije evropske zvaničnike da se uzdrže od davanja neosnovanih izjava kojima se hvale reformski procesi u Srbiji. Pozdravlja se novi ton predsednice Evropske komisije Ursule fon der Lajen tokom njene nedavne posjete Beogradu, koji je kredibilniji u pogledu dubokih problema Srbije i negativnog učinka u sprovođenju ključnih reformi.
Sve zemlje učesnice izložbe Ekspo 2027 se pozivaju da uzmu u obzir ozbiljne zabrinutosti i dokaze o raširenoj korupciji povezanoj sa vladajućim strukturama, kao i prijavljeno nepoštovanje osnovnih građevinskih standarda i zakonskih zahtijeva u organizaciji i postavljanju izložbe.
