U sarajevskom naselju Bistrik, na dnu ulice Jedileri, nalazi se jedan od najpoznatijih mauzoleja u Bosni i Hercegovini - Jediler turbe, u narodu poznato kao turbe Sedam braće, za koji je vezana jedna od najpoznatijih legendi ovog grada.
Naziv ovih turbeta potiče od turskih riječi “Yediler turbesi” što u prevodu znači “turbe sedmorice”.
Turbe “Sedam Braće” nalazi se u dvorištu Čokadži hadži Sulejmanove džamije, koju Sarajlije zovu džamija za Beglukom. Ovaj naziv dobila je po tome što je u blizini bio stari Begluk-saraj, mjesto bosanskih sandžak begova i valija. Danas jedna ulica na Bistriku, u blizini ove džamije, nosi ime “Za Beglukom”.
Jedna legenda kaže da je tu sahranjeno sedam Arapa koji su bili u krvnom srodstvu i koji su nepravedno optuženi za krađu, a potom i ubijeni.
Ipak, više je onih priča koje govore o tome da na ovom mjestu nisu sahranjena prava braća.
Prema jednom vjerovanju sedam nepoznatih derviša zateklo se u Sarajevu kada je blago ukradeno, te su oni optuženi za krađu. Izvodili su ih na gubilište jednog po jednog i sjekli ih redom. Kada su došli do posljednjeg tražili su od njega da prizna krađu blago i da će mu život biti pošteđen. Derviš je rekao kako su krađu počinili neki trgovci iz Pljevalja, a da su on i njegovi prijatelji nevini.
“Derviš optuži pašu da je veliki grešnik kad nije vidio da anđeli hvataju krv njegovih nevinih drugova u zlatne posude, jer oni su dobri (sveti) ljudi. To reče i podmetnu glavu pod sablju”, navodi Vlajko Palavestra u knjizi Legende iz starog Sarajeva.
Lopovi su navodno uhvaćeni na mostu kod Višegrada.
Treća, ona najrasprostranjenija legenda govori o tome kako tu nisu sahranjena niti prava braća, niti su sahranjeni u isto vrijeme.
Prvi koji je sahranjen bio je jedan šejh koji je od Sultana Fatih Mehmeda zatražio da ga oslobodi vojske zbog starosti i da se naseli u Sarajevu. Sultan mu je to odobrio i dao zemljište od Latinske ćuprije (Principovog mosta), do današnjeg turbeta. Kada je šejh umro ukopali su ga na kraju njegove zemlje.
Oko 1494. godine neko je ukrao blago, a optužena su dva putujuća derviša. Iako su oni poricali učešće u krađi, osuđeni su za zločin i na kraju pogubljeni. Nedugo nakon njihovog pogubljenja stigla je vijest da su na Drini uhvaćeni lopovi koji su pokrali tu blagajnu. Sahranjeni su počasno pored sultanovog vojnika jer su bili nevino ubijeni.
Eugen Savojski s vojskom je ušao u Bosnu 1697. godine, došao do Sarajeva i na kraju ga zapalio. Gazi Mustafa paša Daltaban, koji je došao za namjesnika, stavio je pred sud četiri kapetana, jer nisu na vrijeme javili da je Savojski prešao granicu, te ih zbog izdaje osudio na smrt. Svjedoci su tvrdili da se nije moglo znati za dolazak Savojskog i da su optuženi nevini, ali njihova odbrana nije uvažena. Ubijeni su i pokopani kraj gore spomenute trojice.
“Kako vrijeme iza toga opažao je svijet, da na ove grobove pada nebeska luča te je narod ove grobove drvenom ogradom ogradio i krovom pokrio”, napisao je Kemura Šejh Sejfudin Fehmi bin Ali u knjizi “Sarajevske džamije i druge javne zgrade turske dobe” iz 1913. godine.
Sulejman paša Skopljak je ogradio ovo groblje duvarom i otvorio u njemu sedam prozora, te za čuvara grobova napravio jednu sobu.
Tako su, pisci često navode, na ovom mjestu sahranjena braća, ali ne po krvi, već po nesreći.
Vremenom se stvorio običaj obilaska ovih turbeta uz darivanje priloga sa željom za sreću i zdravlje najbližih.
Narodno vjerovanje kaže da, ako neko od srca moli za nešto realno kao što je zdravlje, treba ići jednim putem do “Sedam braće”, ubaciti novčiće iste vrijednosti na prozore počevši od vrata. Tom prilikom zaželjeti želju i proučiti molitvu. Treba otići drugim putem, ćutati i slušati prolaznike. Ono prvo što se čuje se tumači kao odgovor na želju.
Interesantno je da ovo nisu radili samo građani islamske vjeroispovijesti, nego i pravoslavci i katolici.
Nije mali broj onih koji su, uz turbe “Sedam braće”, tradicionalno obilazili i katoličku Crkvu sv. Ante na Bistriku, a potom i Staru pravoslavnu crkvu na Baščaršiji, gdje se takođe ostavljao prilog i molilo za pomoć.
Ovakav način darivanja priloga simbolizirao je poštovanje stanovnika ovog grada prema drugim konfesijama.
