Nakon raskola Tita i Staljina '48. Jugoslavija je izradila svoje prve novčanice štampane u domaćim štamparijama. Ove novčanice nikada nisu puštene u opticaj, a otkrivene su tek 80-ih i 90-ih. Jedan dio njih nađen je na smetlištima u Ljubljani, Beogradu i Banjaluci...
Federativnu Narodnu Republiku Jugoslaviju 1948. godine zahvatila je prva poslijeratna kriza kada je nakon raskola između Josipa Broza i Josifa Staljina u Bukureštu donesena rezolucija kojom je zemlja izbačena iz Komunističkog informacionog biroa. Tokom naredne tri godine Zavod za izradu novčanica štampaće veći broj apoena koji nikada nisu izdati, a numizmatičkoj javnosti postaće poznati tek nekoliko decenija kasnije.
Ovaj kontigent novčanica numizmatika naziva Informbiro serijom. Ipak, mišljenja su podijeljenja da li one uopšte imaju neke veze sa krizom koja je nastala nakon raskola FNRJ i SSSR, osim što su štampane u to vrijeme.
Prema jednoj teoriji, one su bile rezervne novčanice koje su štampane u cilju sprječavanja sovjetskog podrivanja ekonomskog sistema FNRJ, budući da su prve jugoslovenske poslijeratne novčanice štampane u Moskvi, pa je postojala bojazan da bi Sovjeti štampali banknote iz te serije i ilegalno ih ubacivali u Jugoslaviju.
Drugo mišljenje iznosi tvrdnju da je partizanska serija štampana u Moskvi povučena do početka štampanja novih i da je Informbiro serija zapravo bila probna, nastala iz potrebe stručnjaka ZIN da se izvrše pripreme za prelazak na štampanje novčanica tehnikom duboke štampe, što je i sprovedeno na apoenima iz 1955. godine.
Novčanice iz ove serije otkrivene su tek osamdesetih godina prošlog vijeka kada su tajnim putevima iznesene iz trezora ZIN i NBJ i našle se u kolekciji jednog sarajevskog numizmatičara. Tokom devedesetih godina van trezora se našla još jedna količina, a trgovci su objašnjavali da su novčanice nađene na smetlištima u Ljubljani, Beogradu i Banjaluci i da su ih našli prodavci novčanica koji ih i prodaju.
Informbiro serija novčanica FNRJ sadrži ukupno 16 apoena koji su štampani između 1949. i 1951. godine, a neki izvori među njih ubrajaju i tri novčanice štampane 1953. godine od kojih je samo jedna izdata. Nacrt za prve tri novčanice radili su slikari Omer Mujadžić, za četvrtu sa motivom broda Mate Zlamalik i Božidar Kocmut, dok su graveri bili Tanasije Krnjajić i Božidar Kocmut.
Posebno su zanimljivi sitni apoeni od 1, 2 i 5 dinara iz 1950. godine koji osim državnog grba nemaju nikakvih ideoloških obilježja. Autori i graveri ovih, kao i preostalih apoena iz 1950. godine su nepoznati. Godine 1951. izrađene su dvije novčanice od 10 i 20 dinara. Njihov nacrt je izradio Miodrag Petrović, a graver je nepoznat.
Zanimljivo je da će stilizacija brojki i ornamenata sa manjim izmjenama biti zadržana na budućim novčanicama iz perioda SFRJ.
Pogledajte kako su izgledale neke od ovih novčanica:
(Mondo, Telegraf)
