Od sto gradova na svijetu sa najvećom zagađenošću vazduha, 99 nalazi se u Aziji, a najveći doprinos tako alarmantnom stanju dala je klimatska kriza.
Najveći broj ovih gradova nalazi se u Indiji - čak 83 - a svi su više nego desetostruko prevazišli preporuke Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) o graničnim vrijednostima zagađivača u vazduhu, pokazuje novi izvještaj portala IQAir, koji prati kvalitet vazuha u cijelom svijetu.
Studija je specifično pratila prisustvo najfinijih čestica - odnosno PM2,5 koje su najsitniji, ali i najopasniji zagađivači. Samo devet procenata od 7.800 gradova širom svijeta obuhvaćenih analizom ispunilo je standarde SZO, prema kom prosječan godišnji nivo emisije PM2,5 ne treba da pređe pet mikrograma po kubnom metru.
"Vidimo da zagađenje utiče na sve aspekte našeg života. A obično u najzagađenijim gradovima, najvjerovatnije skraćuje živote ljudi za između tri i šest godina. Prije toga izaziva višegodišnju patnju koja se može spriječiti u potpunosti, ako postoji bolji kvalitet vazduha", rekao je za CNN izvršni direktor IQAir Frenk Hejms.
Udisanje zagađenog vazduha skraćuje život
Čestice PM2,5 putuju duboko u tkiva pluća, gdje mogu da uđu u krvotok. Nastaju od posljedica sagorijevanja fosilnih goriva, pješčanih oluja i požara, a povezuju se sa povećanim rizikom od astme, bolesti srca i pluća, karcinoma i drugih respiratornih bolesti, a kod djece i sa usporenim kognitivnim razvojem.
Begusaraj, grad od pola miliona ljudi na sjeveru indijske države Bihar, bio je prošle godine najzagađeniji na svijetu, a prosječna godišnja koncentracija PM2,5 čestica bila je 118,9, odnosno 23 puta veća od preporuka SZO. Slede ga takođe indijski gradovi - Guvati, Delhi i Malanpur.
Širom Indije 1,3 milijarde ljudi, odnosno 96 posto populacije, udiše vazduh koji ima sedam puta više zagađivača u odnosu na preporuke Svjetske zdravstvene organizacije, pokazao je izvještaj.
Centralna i Južna Azija su regioni sa najzagađenijim vazduhom, a tu se nalaze četiri najzagađenije države u prošloj godini: Bangladeš, Pakistan, Indija i Tadžikistan.
Hejms kaže da loša situacija ne može da se promeni, sve dok ne dođe do većih izmena u pogledu energetske infrastrukture i poljoprivrednih praksi.
"Ono što takođe zabrinjava u mnogim delovima sveta je to što čestice koje izazivaju zagađenost vazduha spolja, stvaraju se i u domovima. Kuvanje sa lošim gorivima u kućama može da dovede do višestruko većoj izloženosti zagađivačima, nego što je to slučaj napolju", upozorava stručnjak.
Globalni problem koji pogađa i razvijene zemlje
Samo sedam zemalja ispunjava međunarodne standarde kvaliteta vazduha, a smrtonosno zagađenje vazduha se pogoršava zbog oporavka ekonomske aktivnosti i toksičnog uticaja dima od šumskih požara, navodi se u istom izveštaju.
Od 134 zemlje i regiona obuhvaćene u izvještaju, samo sedam, uključujući Australiju, Estoniju, Finsku, Grenadu, Island, Mauricijus i Novi Zeland, ispunjavaju ograničenje smjernica SZO za najsitnije čestice.
Čak i u bogatim i zemljama koje se brzo razvijaju, napredak u smanjenju zagađenja vazduha je ugrožen.
Kanada, za koju se dugo smatralo da ima jedan od najčistijih vazduha u zapadnom svijetu, prošle godine je postala najgora po kriterijumu PM2,5, zbog rekordnih šumskih požara koji su opustošili zemlju, šaljući toksčne mikrosupstance širom te zemlje i u SAD.
U međuvremenu, u Kini je proces unapređenja kvaliteta vazduha prošle godine usporen zbog oporavka ekonomske aktivnosti nakon pandemije, pri čemu je u izvještaju utvrđeno povećanje nivoa PM2,5 od 6,5 odsto.
Zagađenje vazduha ubija oko sedam miliona ljudi godišnje širom sveta, više od side i malarije zajedno, a efekat ovoga se najviše osjeća u zemljama u razvoju, kojima nedostaju pouzdana mjerenja kvaliteta vazduha.
Klimatska kriza izazvana ljudskom aktivnošću izazvana sagorevanjem fosilnih goriva ključno utiče na nivo zagađenja vazduha, navodi se u izveštaju IQAir.
Ona utiče na meteorološke pojave i dovodi do promena u vjetrovima i količini padavina, što utiče i na širenje zagađivača. Klimatske promjene će zagađenje samo učiniti gorim, jer će ekstremne toplote, a time i nekontrolisani požari, postati ozbiljniji i češći, stoji u izvještaju.
(MONDO/EuroNews)