Francuska i Njemačka uputile su neformalni dokument – tzv. non-pejper – članicama Evropske unije, u kojem pozivaju na odlučne mjere protiv aktuelnog rukovodstva Republike Srpske. Šta to znači u praksi?
Ovaj potez dolazi kao reakcija na političke odluke vlasti RS koje se u dokumentu tumače kao narušavanje ustavnog poretka Bosne i Hercegovine.
Šta je non-pejper?
Non-pejper je neformalni diplomatski dokument koji ne nosi zvaničan status, ali se koristi za usmjeravanje političke rasprave ili testiranje podrške određenim prijedlozima.Ne obavezuje nikoga na djelovanje, ali često predstavlja uvod u formalne mjere, ako dobije podršku većine država članica.
Šta se traži u dokumentu?
U non-pejperu se predlaže niz mjera protiv vlasti RS:
Finansijske sankcije: Obustava evropskih projekata i fondova koji uključuju Republiku Srpsku.
Politička izolacija: Prekid kontakata EU zvaničnika s predsjednikom Miloradom Dodikom, predsjednikom NSRS Nenadom Stevandićem i premijerom Radovanom Viškovićem.
Zabrane i mjere protiv pojedinaca: Uvođenje zabrana putovanja i zamrzavanje imovine političkih lidera koji se smatraju odgovornima za podrivanje ustava BiH.
Podrška visokom predstavniku (kojeg ne priznaju vlasti u RS): Ohrabruje se korištenje bonskih ovlaštenja za očuvanje ustavnog poretka.
Povratak u ustavni okvir: Poziva se RS da povuče sporne zakone i nacrte koji odstupaju od Ustava BiH.
Moguće posljedice
Ako se ovaj non-pejper pretoči u formalnu politiku EU, posljedice za Republiku Srpsku mogle bi biti ozbiljne:
Ekonomski udar kroz gubitak pristupa evropskim fondovima i projektima.
Politička marginalizacija rukovodstva RS na evropskoj sceni (zabrane ulaska u pojedine zemlje EU).
Mogućnost unutrašnjih blokada i dodatnih tenzija u okviru BiH.
Šta Srpska može učiniti?
Da bi ublažila ili izbjegla formalizaciju predloženih mjera, Republika Srpska bi mogla: deeskalirati retoriku i povući zakone koji krše Ustav BiH, pokazati spremnost za dijalog unutar BiH i sa EU, uključiti se aktivno u reformske procese koji vode ka evropskim integracijama ili dngažovati diplomatske kontakte unutar EU kako bi se smanjila podrška eventualnim sankcijama.
Non-pejper Francuske i Njemačke, iako neformalnog karaktera, ukazuje na pojačanu zabrinutost ključnih članica EU zbog političkih poteza vlasti u Republici Srpskoj. Njegov dalji uticaj zavisiće prvenstveno od stava EU prema predloženim mjerama, ali i od toga kako će na njih reagovati političko rukovodstvo RS – kroz dijalog i prilagođavanje, ili nastavkom dosadašnje politike.
(MONDO)
