Međunarodna konferencija o rješavanju kosovske krize počela je u zamku Rambuje kod Pariza na današnji dan prije jedne decenije.
Njen neuspjeh rezultirao bombarovanjem SRJ, povlačenjem srpskih i snaga SRJ sa Kosmeta i uspostavljem privremene administracije UN u toj pokrajini.
Inicijator i glavni nosilac skoro tronedjeljnih razgovora i usaglašavanja teksta predloženog sporazuma o Kosovu i Metohiji bila je Kontakt grupa, dok su međunarodni posrednici bili Kristofer Hil (SAD), Boris Majorski (Rusija) i Volfgang Petrič (EU).
Trinaestočlanu srpsku delegaciju u Rambujeu predvodio je tadašnji potpredsjednik vlade Ratko Marković, a delegaciju kosovskih Albanaca jedan od komandanata Oslobodilačke vojske Kosova Hašim Tači, koji je sada kosovski premijer.
Delegacija Beograda odbila je da "direktno razgovara s teroristima", pa se u dvorcu Rambuje pregovaralo iz različitih prostorija, pisanim porukama, preko posrednika.
Shvatajući, očigledno, te razgovore kao početak političkog procesa koji će na kraju voditi u nezavisnost, albanska strana je potpisivanje sporazuma uslovljavala referendumom o samoopredjeljenju, a zvanični Beograd je odbijao dolazak stranih trupa, kao i referendum o samoopredjeljenju.
I srpska i albanska strana su poslednjeg dana konferencije, 23. februara, uslovno prihvatile sporazum o Kosovu i Metohiji.
Srpska delegacija načelno je prihvatila politički dio - široku autonomiju Kosova, ali je izričito odbacila vojni aneks sporazuma čija bi primjena praktično značila okupaciju i ograničenje suvereniteta SRJ.
Tim aneksom bi, kako je kasnije prenio francuski "Mond", nedvosmisleno bio ozbiljno narušen suverenitet Jugoslavije, "iza koga se krije prava pravcata okupacije Jugoslavije".
"Mond" je naveo da su ti dijelovi dokumenta čuvani podalje od očiju javnosti, kao i da se o njima na sastanku o političkom rješenju za Kosmet ni u Rambujeu, ni u Parizu nije razgovaralo.
U jednom od članova dijela sporazuma bilo je navedeno da NATO osoblje, raspoređeno na tlu Kosova, treba da uživa imunitet za sve civilne, administrativne, kaznene i disciplinske delikte, koji bi mogli da se počine u SRJ.
Iz člana osam istog dokumenta se vide skrivene namjere NATO: "Osoblje NATO treba da uživa, sa svojim vozilima, brodovima, avionima i opremom, pravo na stalni pristup i pravo na slobodan i bez ograničenja prolaz širom Republike, uključujući vazdušni prostor i teritorijalne vode".
Potpisivanje je, kako se tada vjerovalo, "odloženo" za 15. mart, "kako bi se albanski pregovarači konsultovali sa svojim narodom".
Novi srpsko-albanski samit počeo je 15. marta u centru "Kleber" u Parizu, ali je poslije nekoliko dana i taj pokušaj propao. Devet dana kasnije, 24. marta, NATO je počeo sa bombardovanjem SRJ.
Tadašnji komandant Alijanse, americki general Vesli Klark, izjavio je kasnije da pregovori u Rambujeu nisu bili zamka za početak bombardovanja Srba, već, kako je ocijenio, iskreni diplomatski pokušaj da se riješi kosovska kriza?!
Klark je rekao da je predloženo prelazno rješenje za Kosovo bilo najbolji način da se zaobiđe problem statusa i pokušaj pomirenja naizgled nepomirljivih stavova nekih učesnika pregovora u Rambujeu. Bombardovanje SRJ okončano je 9. juna 1999. potpisivanjem Kumanovskog sporazuma, koji je predviđao povlačenje jugoslovenskih snaga bezbjednosti sa Kosova i razmještanje međunarodnih snaga.
Poslije toga, Savjet bezbjednosti UN usvojio je Rezoluciju 1.244, kojom je uspostavljeno međunarodno prisustvo na Kosovu - UNMIK kao civilna misija i Kfor kao vojna misija.
Rezolucija 1.244, kojom se garantuje teritorijalni integritete SRJ, odnosno Srbije kao naslednice, i danas je na snazi, ali su vlasti u Prištini, mimo svjetske organizacije i uz podršku SAD i najjačih država Evropske unije, 17. februara prošle godine jednostrano proglasile nezavisnost.
Generalna skupština UN, na inicijativu Srbije, zatražila je od Međunarodnog suda pravde u Hagu mišljenje o legalnosti jednostranog poteza Prištine, i taj postupak je i toku.
(Tanjug)