Finci se kotiraju kao najpismenija nacija na svijetu, dok im je stopa pismenosti za starije od 15 godina stopostotna. Vrhunske rezultate finskih đaka na međunarodnom PISA testu mnogi pripisuju samom sistemu obrazovanja.
Prema Svjetskom ekonomskom forumu, finski obrazovni sistem je najbolji na svijetu.
Među razlozima se pominju manjak standardizovanog testiranja, postavljanje osnove kao prioritet, pristup obrazovanju u ranom djetinjstvu, obuke nastavnika...
Jedna od stvari koje mnogi Finci pamte iz ranih školskih godina i vrtića je igra napolju.
Ozbiljni školski rad počinje relativno kasno u Finskoj, a obrazovanje u ranom djetinjstvu (ECEC) fokusira se na pravo na igru, učenje i učešće.
Djeca obično započinju svoju prvu školsku godinu sa 7 godina.
Zatim nastavljaju da pohađaju opštu školu od 7. do 16. godine.
Sve opštine u Finskoj nude obrazovanje predškolcima, koje se sastoji od najmanje 700 sati učenja vještina iz kreativnosti, jezika i drugih oblasti.
Ne postoje posebni predmeti ili testovi, već različite oblasti kompetencija, a četiri časa predškolskog vaspitanja dnevno obezbijeđeno je besplatno u vrtićima za svu djecu uzrasta od 5 i 6 godina.
Osnovno obrazovanje u Finskoj
U Finskoj sva djeca moraju da dobiju sveobuhvatno obrazovanje, a ono se sastoji od 1. do 9. razreda škole. Promjene uvedene 2012. podrazumijevaju da učenici pohađaju školu dok ne završe svoje srednje obrazovanje, kao što je srednja škola ili stručna obuka na stručnom fakultetu, ili dok ne napune 18 godina, što god od toga nastupi prvo.
Većina škola u Finskoj, uključujući oko 80 privatnih škola, prati nacionalni osnovni nastavni plan i program. Učenici pohađaju lokalnu školu u oblasti koja im je dodijeljena, a „plaćanje škola" je teža i rejđa pojava nego u nekim drugim zemljama.
Svrha osnovnog obrazovanja je da „omogući učenicima da evoluiraju u humane i etički odgovorne članove društva, kao i da im pruži znanja i vještine potrebne u životu", navodi Ministarstvo prosvjete i kulture. Osnovna škola obuhvata ukupno 20 predmeta, a učenje nekih jezika je takođe obavezno.
Finci vjeruju da učenje kroz rad donosi više benefita djeci od učenja napamet. Rad ili igranje u školama nije samo igranje jer nastavnici uvijek planiraju plan učenja sa pedagoškom svrhom.
Kroz plan učenja koji je fokusiran na učenje kroz rad, učenici dobijaju unutrašnju motivaciju da nešto nauče.
Finski obrazovni sistem se izdvaja zbog obuka nastavnika na master nivou, više šansi za igru i pauze, školski dani su kraći i djeca imaju manje domaćih zadataka. Knjige i obroci su im besplatni, a nema standardizovanog testiranja.
S druge strane, postoje i nedostaci.
Pošto učenici uče u istim grupama, bez obzira na to koji koliko su talentovani za koji predmet, neki smatraju da nema mogućnosti za brz napredak.
Često je moguće pohađati nastavu sa prilagođenim nastavnim planom i programom sa naglaskom na jezicima, matematici, muzici ili umjetnosti.
Isto važi i za djecu kojoj je potrebno više vremena ili pažnje da bi im pomogli da uče. U mnogim slučajevima kada dijete ima posebne potrebe, može dobiti ličnog asistenta.
Koliko časova dnevno imaju đaci?
Maksimalna dužina finskog školskog dana određuje se prema razredu.
U prvom i drugom razredu, kada djeca imaju 7 i 8 godina, mogu da imaju najviše pet časova dnevno. Nakon toga, maksimum je 7 sati dnevno.
Postoje i smernice za minimalno trajanje nastave koji svaki učenik ima pravo da pohađa nedeljno.
Svaka lekcija se sastoji od oko 45 minuta nastave. Postoje pauze između učenja, ali one mogu biti različite dužine, baš kao i u našoj zemlji. Uobičajeno je 15 minuta između časova, a pauza za ručak traje najmanje pola sata.
Za 15-minutnu pauzu, uvijek se ide napolje, osim ako nije -15 stepeni Celzijusa ili hladnije, a djeca se za to vrijeme igraju do zvona za naredni čas.
Školski dan obično počinje negdje između 8 i 9 ujutru. Poslije nekoliko časova i nekoliko kratkih pauza, služi se besplatan ručak, koji je uglavnom oko 11 ili 12 časova. Pauze za ručak su obično dovoljno dugačke da se djeca poslije ručka mogu igrati napolju.
Nastava se nastavlja popodne do ne dođe vrijeme za odlazak kući.
Za djecu koja žive u udaljenijim mestima od škole, omogućen je besplatan prevoz autobusom ili grupnim taksijem.
Da li ima domaćih zadataka?
Finski učenici dobijaju domaće zadatke. Možda su nešto manje obimni i zastupljeni nego u drugim zemljama, ali prema anketama, u prosjeku se daje 30 minuta domaćeg zadatka dnevno.
Standardizovano testiranje
Finski učenici obično polažu svoj prvi standardizovani test, maturski ispit, sa 18 godina i to samo ako su pohađali srednju školu i po izabranim temama.
Zajedno sa prijemnim ispitima za određene predmete, rezultati ovog ispita koriste se za prijavu na univerzitet, ali to ne znači da učenici nemaju testove.
A kako se đaci ocjenjuju?
Pošto škole prate nacionalni osnovni nastavni plan i program, učenici imaju redovne testove i ispite zasnovane na ciljevima učenja.
Učenici dobijaju ocjene za svaki predmet koji uče na osnovu njihovog učinka tokom godine od 4. razreda pa nadalje. Za najmlađe učenike, nastavnik obično piše bileške o tome kako su radili u redovnim intervalima.
Na kraju 9. razreda učenici dobijaju konačnu ocjenu za svaki predmet koji su učili i te ocjene se koriste za više srednje škole i stručnu obuku.
Osnovno obrazovanje je besplatno za sve
Osnovno obrazovanje je besplatno u Finskoj.
Visoko obrazovanje je takođe besplatno, ali studenti moraju dobro da polože maturu i često polažu prijemni ispit da bi bili primljeni da studiraju.
Studenti koji nisu iz zemalja EU moraju da plaćaju školarinu za programe visokog obrazovanja.
Uloga nastavnika je da podrže i unaprijede razvoj djece
Finski nastavnici su cijenjeni profesionalci sa magistarskim diplomama i ispunjavaju uslove da predaju svoje predmete.
Stepen se fokusira na vještine za samostalno rješavanje problema. Nastavnici osmišljavaju časove koje predaju prema nacionalnom osnovnom nastavnom planu i programu. Njihova uloga je da podrže i unaprijede razvoj, učenje i vještine djece i mladih.
(MONDO/EUpravo zato)
