Nosači aviona su neprikosnoveni u pomorskim bitkama još od 7. decembra 1941. godine, kada je flota japanskih nosača napala američku bazu Perl Harbur.
Da li je, međutim, 75 godina kasnije došlo vreme za penzionisanje nosača aviona kao najmoćnijeg oružja na moru? Ako je vreme, ko će da ih zameni?
Tim pitanjima bave se vojni stratezi u članku objavljenom na portalu Australijskog instituta za stratešku politiku.
Sve dominantne oružane sisteme vremenom neizbežno zamenjuje nova, nadmoćna tehnologija. Tako su luk i strela i samostrel ustupili mesto vatrenom oružju, konj tenku, a bojni brodovi su utrli put nosačima aviona.
Nosači aviona će, ako niz bude nastavljen, ustupiti mesto nečemu što je na umu komandanata američke vojne mornarice, čije su strategija i pomorska nadmoć bez premca u svetu zasnovane upravo na nosačima aviona.
Sjedinjene Američke Države raspolažu sa 12 nosača na nuklearni pogon, što je za 10 nosača više od sledeće države koja ima takve brodove, i ulažu značajan novac u nosače aviona.
Borbene grupe američkih nosača aviona su među najmoćnijim vojnim formacijama u svetu i njihova vatrena moć je veća od vatrene moći mnogih država.
Nosači aviona mogu da samostalno dejstvuju u gotovo svim morima na planeti i sposobni su za široki spektar operacija od klasičnog rata, preko antiterorizma do humanitarnih operacija prilikom prirodnih katastrofa.
Kritičari, međutim, tvrde da su nosači aviona skupi i da bi taj novac mogao da bude bolje upotrebljen. Novi nosac "USS Džerald R. Ford" košta čak 13 milijardi dolara i to ne računajući između 40 i 50 aviona, od kojih svaki košta između 75 i 100 miliona dolara.
Tu bi trebalo dodati i pratnju nosača aviona koju čine krstarice, razarači i podmornice, što troškove povećava za više od milijardu dolara.
Mogućnosti nosača aviona, takođe, opadaju vremenom - moderni avioni imaju manja krila i kraći dolet.
Nije bez značaja i podatak da nosač aviona opslužuje 4.300 ljudi.
Gubitak nosača aviona svakako bi bio jedan od najcrnjih dana u istoriji američke vojske.
Istovremeno, države poput Kine razvijaju "nepristušačne zone" koje će nosačima aviona biti previše opasne za plovidbu, što problem iz američke perspektive čini još većim, naročito kada protivnici imaju oružje većeg dometa od njihovog.
Postavlja se pitanje da li unapređenja poput vozila bez ljudske posade, avioni većeg doleta ili čak gradnja manjih nosača aviona rešiti problem.
Nosač aviona je zapravo ploveća vazduhoplovna baza - njegova prava snaga je u avionima koje nosi.
Na kraju bi moglo da se ispostavi da će se nosači aviona, za razliku od oružja koja krase vojne muzeje, pokazati kao prilagodljivi za buduće ratove.