Arheolozi Muzeja Republike Srpske nastavili su krajem 2025. godine sistematska istraživanja srednjovjekovnog lokaliteta Prizren na Sani, udaljenog oko 30 kilometara od Mrkonjić Grada.
Projekat, koji traje kontinuirano od 2011. godine, ušao je u svoju završnu fazu, a očekuje se da će sistematski biti istraženo više od 80% površine lokaliteta.
Lokalitet, smješten na teško pristupačnoj litici iznad kanjona rijeke Sane, poznat je po ostacima manjeg kasnosrednjovjekovnog arhitektonskog kompleksa, koji prema dosadašnjim nalazima nije bio tvrđava, već vjerovatno rezidencijalnog ili monaškog karaktera. Pronađeni su dijelovi arhitekture, ukrašeni prozorski okviri, ulomci grnčarije, životinjske kosti, predmeti od stakla i metala, ostaci konjske opreme, kasnosrednjovjekovno oružje, pa čak i udice i frula, koji otkrivaju svakodnevni život na lokalitetu prije više od pet vijekova.
Arheolozi smatraju da je kompleks stradao 1463. godine, nakon prvog pada Bosne pod Turke, kada je zauzet i djelimično prilagođen od strane vojne posade u okviru lanca utvrđenja Jajačke banovine. Osim srednjovjekovnih tragova, na lokalitetu su pronađeni i ulomci praistorijskih lonaca, što svjedoči o mnogo dužem naseljavanju ovog strateškog položaja.
Projekat istraživanja Prizrena vodi arheolog Goran Simonović, uz podršku Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske, Opštine Mrkonjić Grad i Ministarstva kulture Republike Srbije. Tokom naredne godine planirana je završna faza iskopavanja južnog dijela lokaliteta, konzervacija nadzemnih dijelova arhitektonskog kompleksa i restauracija pronađenih artefakata.
Cilj istraživanja je stvaranje cjelovite baze podataka, koja će predstavljati značajan doprinos proučavanju srednjovjekovne baštine Republike Srpske i Bosne i Hercegovine, a prikupljeni fond predmeta može poslužiti za formiranje budućeg zavičajnog muzeja u Mrkonjić Gradu. Projekat takođe ima za cilj edukaciju lokalne zajednice i promociju kulturnog i turističkog potencijala Prizrena na Sani.
