Premijer RS, Radovan Višković obrazložio je danas u Narodnoj skupštini RS Prijedlog ekonomskih reformi od 2024. do 2026. godine, analizirajući trenutno stanje u Republici Srpskoj, te izazove i rizike koje je čekaju u naredne tri godine.
Između ostalog, Višković je naveo da su se inflatorni pritisci nastavili i u 2023. godini, s tim da je u drugoj polovini godine došlo do postepenog slabljenja. U periodu januar–septembar 2023. godine, u poređenju sa istim periodom prethodne godine, cijene u RS su prosječno više za 8,3 odsto.
Višković se pohvalio da posljednji raspoloživi podaci o broju zaposlenih pokazuju da je sa 31. martom 2023. godine, ostvarena rekordna zaposlenost od 290.237 zaposlenih, a da RS posljednjih godina ostvaruje kontinuirano povećanje plata.
Za period januar–septembar 2023. godine, prosječna neto plata iznosi 1.267 KM i nominalno je veća za 12,9%, a realno za 4,3% u odnosu na isti period 2022. godine (1.122 KM).
U istom periodu ove godine prosječna penzija iznosi 540 KM i u odnosu na isti period lani je veća za 18,6 odsto.
Prema preliminarnim podacima Centralne banke BiH , u periodu januar–juni 2023. godine strane direktne investicije u Republiku Srpsku (bez zadržanih zarada) iznosile su 376,5 miliona KM. Najviše su ulagale Rusija, Velika Britanija i Kina.
U 2024. godini očekuje se da će doći do značajnog rasta prihoda od indirektnih poreza koji će biti doznačeni Republici Srpskoj. Takođe, prihodi od poreza na dobit planirani su u iznosu od 401,2 miliona KM u 2024. godini, što predstavlja uvećanje od 34 miliona KM ili 9,3 odsto u odnosu na revidirani budžet za 2023. godinu.
Sa druge strane, u 2024. godini planirani su ukupni rashodi i izdaci u iznosu od 7.357,1 milion KM, što je za 416,8 miliona KM ili 6 odsto više.
Stanje javnog duga Republike Srpske na dan 30. septembar 2023. godine iznosi 5.298,4 miliona KM, što je 34,2 odsto BDP-a , dok stanje ukupnog duga iznosi 6.255,8 miliona KM, tj. 40,4% odsto BDP-a.
„Demografske promjene u Republici Srpskoj predstavljaju značajan izazov za ekonomski rast i razvoj. Smanjenje radne snage, starenje stanovništva, povećanje broja penzionera, nizak prirodni priraštaj, niska stopa fertiliteta, migracije radno sposobnog stanovništva prema zemljama EU, sve više postaju ograničavajući faktor za privredni rast i razvoj“, stoji u navedenom dokumentu.
Izazovi u oblasti zdravstvene zaštite vezani su za starenje nacije, rast malignih oboljenja, praćenje savremenih tehnologija medicinske opreme i metoda liječenja i revidiranje mreže zdravstvenih ustanova.
Programom rada Vlade RS utvrđene su ključne reformske oblasti koje su definisane kroz pet reformskih stubova: Ekonomski rast, digitalizacija, reforma javnih preduzeća, zdravstvena i socijalna politika i demografska obnova.
Projektovane stope privrednog rasta u periodu 2024–2026. godina iznose 3%, 3,2% i 3,5%, a ostvarenje projekcija u uslovima neizvjesnosti, podložno je rizicima.
„Sektor javnih preduzeća u Srpskoj čini značajan dio ekonomije i broja zaposlenih, ali manje kada je u pitanju dodata vrijednost ili dobit. Portfelj JP u RS je najvećim dijelom koncentrisan u 20 najvažnijih preduzeća. Niska profitabilnost je počela da narušava finansijsku poziciju JP, nivo imovine se smanjuje dok se nivo obaveza povećava. Istovremeno, produktivnost u smislu dodate vrijednosti, u sektoru JP je niža od produktivnosti u privatnom sektoru“, navedeno je.
Posebna pažnja posvećena je restrukturiranju i reorganizaciji MH „Elektroprivreda Republike Srpske“ a. d. Trebinje, koja je prioritet i u narednom periodu.
„Trenutne cijene električne energije za potrošače u RS su od početka krize u Ukrajini ostale na najnižem nivou u Evropi i višestruko su niže od tržišnih kretanja na evropskim berzama. Ovakve cijene ne odražavaju stvarne troškove poslovanja preduzeća. Istovremeno, dok je broj radnika i kvalifikaciona struktura u sistemu „Elektroprivreda RS“ opterećujuća i nepovoljna, a produktivnost niska, novčana primanja radnika u ovom preduzeću su iznad prosjeka prosječne plate poredeći ih i sa drugim javnim i sa privatnim preduzećima.
Posljedica je da preduzeća iz sistema „Elektroprivrede RS“ rade sa veoma slabom likvidnošću uz često izraženo neefikasno upravljanje. Do sada izdate garancije Republike Srpske za podršku preduzećima iz sistema „Elektroprivrede RS“ predstavljaju potencijalni rizik za Budžet RS“, podvučeno je.
Navedeno je i da zabrinjavajući trend konstantnog odliva stručnih kadrova svih tehničkih profila i zanimanja koji su neophodni u svim radnim procesima „Elektroprivrede RS“, dok nema nagovještaja da je iste moguće nadoknaditi u kraćem periodu.
Višković je posebno istakao novi proces fiskalizacije u RS.
„Ako uspijemo da prepolovimo sivu zonu, na dobrom smo putu. Na terenu smo evidentirali da neki sada imaju dvije fiskalne kase, jedna radi za njih, druga za državu. Sada će svaka fiskalna kasa pripadati državi, imaće bar kod i neće se moći nabaviti nigdje drugo“, kazao je Višković.
(MONDO)
