Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, hrana u Republici Srpskoj za godinu dana poskupjela je 20 odsto, a istovremeno u Evropskoj uniji, prema podacima Eurostata, rast cijena hrane iznosio je svega 8,9 odsto.
Stručnjaci objašnjavaju da cijene hrane u Srpskoj rastu jer je zavisna od uvoza te da je činjenica da domaći proizvođači praktično i ne osjete rast cijena hrane jer kajmak pokupe uglavnom trgovci.
"Radi se o proizvodima koji imaju veliki udio u prevozu. Po robu i hranu se ide hiljadu kilometara daleko i to je jedno od objašnjenja zbog čega cijene hrane kod nas rastu daleko više nego u Evropskoj uniji", rekao je Željko Vaško, profesor Poljoprivrednog fakulteta u Banjaluci na katedrama za ruralni razvoj i ekonomiku poljoprivrede.
On ističe da je jedan od razloga što je vlastita proizvodnja hrane u Republici Srpskoj niža, zbog čega je prinuđena da je uvozi i to u situaciji kada su cijene najviše, ali i to što trgovina u ovom trenutku ostvaruje ekstraprofit i diže cijene zbog psihološkog momenta potrošača koji gomilaju zalihe.
Kada je riječ o Evropskoj uniji, u prosjeku cijene hrane na nivou svih članica porasle su 8,9 odsto, međutim zavisno od zemlje do zemlje evidentna su drastična odstupanja. Recimo, cijena hrane u Francuskoj porasla je svega četiri odsto, dok je u Bugarskoj taj rast iznosio čak 21 odsto.
"Kod većine proizvoda Evropa je neto izvoznik a ne uvoznik. Oni imaju i veće zalihe i kod njih se to koristi da se premoste nestabilnost i rast cijena na tržištu. Mi nemamo te zalihe i trenutno jedemo hranu po najvećoj cijeni i po cijeni koja je trenuta. I u Evropi su poskupjeli proizvodi koji su deficitarni. I kod njih su skuplji hljeb i piletina recimo, jer u proizvodnoj cijeni piletine energija učestvuje sa 30 odsto, a znamo koliki je kod njih bio rast cijena energenata od gasa, električne energije itd.", istakao je Vaško.
Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, u aprilu 2022. godine u odnosu na mart iste godine cijene hrane i bezalkoholnih pića veće su za 5,7 odsto, dok su cijene u ostalim kategorijama, osim transporta, uglavnom mirovale ili su rasle ispod jedan odsto.
Nemanja Vasić, potpredsjednik Spoljnotrgovinske komore BiH i vlasnik Mesne industrije "Trivas", kaže da je Srpska zavisna od sirovina iz EU te kada se na te cijene sirovina dodaju transportni troškovi, ali i uzme u obzir mešetaranje trgovaca, dođemo do tog rasta.
"Mešetari se mnogo. Znam mnoge firme koje su imale probleme, sve su riješile, i kredite i sve, što znači da su imali enormne zarade i ekstraprofit. Ima i bezrazložnog dizanja cijena. Nas trgovci drže u kandžama i nemamo izbora, ako hoćemo da radimo moramo prihvatiti te niske cijene, a onda oni određuju uslove. Nijedan trgovac još nije skinuo maržu ili benefite koje uzimaju za pozicioniranje robe. Veletrgovci su uglavnom ti koji doprinose problemima koje imamo i mi koji imamo proizvodnju ne osjećamo ništa osim problema", rekao je Vasić.
Na pitanje da li bi država ili inspekcijski organi mogli tome stati ukraj, Vasić kaže da ima pokušaja kroz ograničenje marže, ali da smo mi svjetski prvaci u tome kako prevariti državu, navodeći primjer da trgovci naprave tri ili četiri firme i svaka jedna drugoj proda za taj dozvoljeni procenat pa se onda to "nazida".
(Nezavisne novine)